II. Dünya Savaşı’nda sonra kurulan ve Amerikan hegemonyasına dayanan dünya düzeni ortadan kalkıyor. ABD bugüne kadar uluslararası düzeni korumak adına, başta askeri olmak üzere, devasa harcamaları üstlenerek kendi koyduğu kuralların büyük ölçüde uygulanmasını sağlıyordu. Böylece çoğu ABD’de okumuş ve liberal toplumu savunan başka ülkelerin entelektüelleri, yine Amerikan fonlarından aldıkları paralarla yaptıkları konferanslarda Amerikan emperyalizmini sonuna kadar eleştirebiliyordu. Fakat Donald Trump, dün ilan ettiği gümrük vergileriyle “Biz artık eski dünya düzenini finanse etmeyeceğiz” demiş bulunuyor.

İşler iki ana sebeple Amerikalıların istediği gibi gitmedi. Birincisi, Afganistan ve Irak’a demokrasi getireceğiz diye girdikleri savaşlar çok pahalıya mal oldu. Sonra anladılar ki bu ülkelerin halklarının demokrasi gibi bir talepleri de yokmuş! İkincisi, ticaret yaptıkça demokratikleşecek diye düşündükleri Çin, ticaret yaptıkça güçlendi, ama demokratikleşmedi. Tam tersine alternatif bir model oluşturdu. Bu yeni modele “açık kaynaklı kalkınma modeli” deniyor. Gelin, inceleyelim.

Açık kaynaklı kalkınma modeli kavramının mucidi Profesör Zheng Yongnian. Kendisi Çin’in önde gelen sosyal bilimcilerinden. Uzun zaman Singapur’da hocalık yapmış. Şimdi Hong Kong Üniversitesi’nde. Ama üniversitenin Çin topraklarındaki Shenzen kampüsünde ders veriyormuş. Geçen hafta birçok global şirketin CEO’su Başkan Xi Jinping ile buluşmak üzere Çin’e gitti. Pekin, COVID19 sırasında kovduğu yabancı yatırımcıları, özellikle de teknoloji yatırımcılarını, yeniden ülkeye buyur ediyor. Yongnian da açıklamalarını bu çerçevedeki konferansların birinde yapmış.

Çin’in ekonomik kalkınma modelini birkaç safhada değerlendirmek mümkün. Çin, Deng........

© Ekonomim