Ümit IŞIK

Ticaret Başmüfettişi

Ticaret Bakanlığınca 13.06.2025 tarihinde kamuoyuna yapılan açıklamada;

“Doğrudan satış sistemleri, zaman zaman piramit yapı benzeri yasa dışı oluşumlara zemin hazırlayabilmektedir. Bu durum, tüketici mağduriyetlerine yol açarken sektörün güvenilirliğini de zedelemektedir. Ticaret Bakanlığı olarak bu sorunun önüne geçmek amacıyla, 7529 sayılı “Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” kapsamında, doğrudan satış sistemlerine özel hükümler içeren 47/A maddesi, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’a eklenmiştir.” ifadelerine yer vermiş ve ekonomiye sağladığı katkı, girişimcilik fırsatlarını artırması ve esnek çalışma imkânı sunması bakımından önem taşıyan “doğrudan satış sistemleri” için özel bir düzenlemeye ihtiyaç olduğu vurgusu yapılmıştır.

Ticaret Bakanlığı tarafından bu konuda hazırlanan Yönetmelik taslağı, tarafların görüşleri alınması sonrasında “Doğrudan Satışlar Hakkında Yönetmelik” olarak 08.08.2025 tarihli Resmi Gazetede yayımlanmıştır.

Doğrudan satış sektörünün sağlıklı, şeffaf ve sürdürülebilir bir şekilde büyümesi, aynı zamanda tüketicilerin korunması ve potansiyel mağduriyetlerin önlenmesini amaçlayan bu düzenlemeyle, “doğrudan satışların” “İşyeri Dışında Kurulan Sözleşmeler Yönetmeliği” kapsamından çıkarılarak bağımsız bir Yönetmeliğin konusu haline gelmesi sağlanmıştır.

Düzenlemenin ayrıntılarına aşağıda yer verilmiştir.

Doğrudan satış sistemi

Doğrudan satış sistemi, doğrudan satış şirketi tarafından oluşturulan ve iş sözleşmesi ile istihdam edilmeyen, bağımsız temsilci, distribütör, danışman ve benzeri isimlerle komisyon, prim, teşvik ve ödül gibi menfaatler karşılığında faaliyet gösteren doğrudan satıcının, tüketiciye mal veya hizmet sattığı ya da pazarladığı satış sistemini tanımlamaktadır.

Dünya Doğrudan Satış Dernekleri Federasyonu'nun (WFDSA) tanımına göre doğrudan satış; bir satıcının anlatması ve/veya göstererek tanıtması amacıyla bir tüketim malının veya hizmetinin tüketiciye evde, işyerinde veya dükkan olmayan bir başka yerde direkt olarak pazarlanmasıdır.

Yeni yayımlanan Yönetmeliğe göre taşınır eşya, konut veya tatil amaçlı taşınmaz mallar ile elektronik ortamda kullanılmak üzere hazırlanan yazılım, ses, görüntü ve benzeri her türlü gayri maddi mallar doğrudan satışın konusu olabilmektedir.

Doğrudan satış sisteminin ilke ve esasları

- Her şeyden önce doğrudan satış sistemiyle sunulan mal veya hizmetin tüketicilere satılabilir ve pazarlanabilir nitelikte olması zorunludur.

- İlgili mevzuatı uyarınca piyasaya arzı yasak olanlar ile doğrudan satış yöntemiyle piyasaya arzı yasak olan mal veya hizmetler, 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanununda tanımlanan sermaye piyasası araçları ile kripto varlıkların doğrudan satış sistemiyle satışı yasaktır.

- Doğrudan satış sisteminde hızlı zengin olma fırsatları, gerçekleşmesi mümkün olmayan vaatler gibi sistemle ilgili yanıltıcı bilgiler verilemez. Kişiler baskı kurma, aldatma, rahatsızlık verme ve buna benzer yollarla sisteme dahil olmaya zorlanamaz.

- Doğrudan satış sisteminin, sistemden elde edilecek kazancın ağırlıklı olarak sisteme yeni doğrudan satıcılar kazandırılması ve bu sayede ortaya çıkan menfaatlerin dağıtılması üzerine kurulmaması, mal veya hizmetin tüketicilere satışını esas alması zorunludur.

- Perakende satış kârı hariç olmak üzere, doğrudan satış şirketi tarafından doğrudan satıcılara sağlanan komisyon, prim ve benzeri menfaatlerin toplamı, şirketin doğrudan satışa konu mal veya hizmetin yıllık net satışlarının yüzde ellisini geçemez.

- Perakende satış kârı hariç olmak üzere, doğrudan satış şirketi tarafından, sisteme yeni doğrudan satıcıların katılımından kaynaklı olarak ödenen komisyon, prim, teşvik ve ödül gibi menfaatlerin toplamı, ilgili takvim yılında dağıtılan tüm menfaatlerin yüzde otuzunu aşamaz.

Doğrudan satış için sermaye şirketi kurulmalıdır.

Doğrudan satış şirketinin;

- Sermaye şirketi olması ve ödenmiş sermayesinin en az 10 milyon TL olması,

- Faaliyette bulunabilmesi için Tüketicinin Korunması ve Piyasa Gözetimi Genel Müdürlüğünden süresi 3 yıl olan ve şartları taşıması koşuluyla aynı sürelerle uzatılabilen “doğrudan satış yetki belgesi” alması zorunludur.

Ayrıca doğrudan satış şirketi tarafından, Türkiye’de yerleşik bankalarda açılmış olan bloke vadeli mevduat, vadesiz mevduat, özel cari hesap, katılma fonu hesabı, döviz tevdiat hesabı veya kıymetli maden hesabına, üç milyon Türk Lirası tutarında meblağın........

© Ekonomim