Sercan Bakaç

Vergi Müfettişi

Vergi denetiminde mükellef ile ilk temas çoğu zaman sahada yapılan yoklama ile başlar. Mükellefin fiili durumunu tespit etmeye yönelik bu işlem, yalnızca bilgi toplamakla kalmaz; denetimin yönünü, kapsamını ve dayanağını da şekillendirir. Bu nedenle yoklama sürecine ilişkin yapılan her düzenleme, sadece uygulamayı değil, idarenin denetim gücünü ve mükellef haklarını da yakından ilgilendirir.

20 Temmuz 2025 tarihinde TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilen “Ekonomiye İlişkin Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” ile Vergi Usul Kanunu’nda yer alan yoklama hükümlerinde önemli bir değişiklik yapıldı. Vergi denetiminde dijitalleşme yeni bir eşik atladı: Artık yoklama, şahit imzasına değil, dijital delillere dayanıyor.

Mevcut uygulama ve sorunlar

213 sayılı Vergi Usul Kanunu’na göre yoklama, fiili durumun yerinde tespiti anlamına gelir. Bugünlerde bu süreç, Gelir İdaresi Başkanlığı’nın (GİB) Elektronik Yoklama (e‑Yoklama) Sistemi üzerinden elektronik ortamda yürütülmekte. Yoklama memuru, sahada yaptığı tespitleri tablet aracılığıyla sisteme giriyor, sistem tarafından benzersiz kod üretilerek yoklama fişi oluşturuluyor. Ancak Kanun’un 131. maddesi gereğince, yoklama yapılan kişinin imzadan imtina etmesi veya bulunamaması durumunda, bu fişin polis, jandarma, muhtar veya ihtiyar meclisi üyelerinden birine imzalatılması zorunluluğu devam ediyordu.

Bu uygulama, özellikle sahte belge düzenleme riski yüksek olan mükelleflerle ilgili yoklamalarda sorun yaratmaktaydı. Sahada bu kişilere ulaşılamaması veya imza vermek istememeleri durumunda, yoklama fişinin delil gücü tartışmaya açılıyor, yargı nezdinde şekli sebeplerle iptal kararları verilebiliyordu.

Yeni düzenleme ne getiriyor?

20 Temmuz 2025 tarihinde TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilen “Ekonomiye İlişkin Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi”, işte bu sorunu çözmeye yönelik kritik bir düzenleme içeriyor. (Not: Bu yazının kaleme alındığı tarih itibarıyla düzenleme henüz Resmî Gazete’ de yayımlanmamıştır.)

Buna göre;

Elektronik ortamda düzenlenen, konum bazlı ve fotoğraflı yoklama fişlerinde, artık polis, jandarma, muhtar veya ihtiyar meclisi üyelerinin imzası aranmayacak.

Bu değişiklik, özellikle dijital kayıtların artık delil olarak çok daha güçlü şekilde kullanılabilmesini sağlayacak. GPS koordinatı, tarih ve saat bilgisi, sistem logları ve fişe entegre görseller, artık fişin şahit imzası olmadan da hukuki geçerlilik kazanmasının önünü açıyor.

Kanun gerekçesi ve yargı kararı

Kanun gerekçesinde açıkça belirtildiği üzere, Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu’nun 26.04.2024 tarihli ve E.2023/10, K.2024/5........

© Ekonomim