ECEHAN ERSÖZ- USİKAD Danışma Kurulu Üyesi

Yaşadığımız çağda ülkelerin kalkınması ve rekabet avantajı kazanmasında iş dünyasının güncel koşullara uygun yapılanmasının stratejik bir katkısı var. İnovasyon, markalaşma, sürdürülebilir üretim, teknoloji ihracatı için sadece “bilmek yetmez, yapabilmek de gerekir” dönemindeyiz. Sadece teoriyle üretim olmaz. Dolayısıyla sektörlerin değer ve tedarik zincirinin tüm süreçlerinde “bilen” ve “yapabilen” bir iş dünyası ekosistemine eğitim ve sanayinin iş birliğiyle ihtiyacımız var. Bu konuda ülkemizde devreye alınan birçok başarılı proje, uygulama ve politika da mevcut. Bu çalışmaların neden gerekli ve stratejik olduğunun iş dünyasının mevcut ve potansiyel paydaşlarıyla içselleştirilmesi, yapılan çalışmaların sürekliliği ‘Türkiye Yüzyılı’ hedeflerimiz için son derece kıymetli.

Öncelikle iş dünyasının genel görünümüne bir bakalım.

Son beş yıldır iyice hızlı bir şekilde yaşanan değişim sarmalının etkilerini hissediyoruz. Teknolojinin yaşamlarımızdaki ve iş dünyasındaki birçok sürece dahil olması, pandeminin etkileriyle birlikte gelen sosyokültürel değişimler ve sonrasında da üretken yapay zekayla birlikte büyük dil modellerinin devreye girmesi bu dönüşümde önemli pay sahibi oldu. Tüm bunların sonucunda da meslek, iş, çalışma hayatı ve becerilerde yaşanan dönüşüm gerekliliği en çok tartışılan konular arasında. Zira aslında tüm dünyanın meslekler ve işin geleceği anlamında yeni bir yol ayrımında olduğu aşikâr.

Yaşanan durumu bir metaforla özetleyeyim. İşin aslına bakarsanız, özellikle yapay zekânın, ChatGPT ve benzeri dil modellerinin iş dünyasında kullanımıyla birlikte neredeyse tüm sektörler artık hepimizin öğrenciliğimizde en çok istediği “notların açık olduğu” bir sınavda gibiler. Aramızda illa ki hatırlayanlar vardır: “Hocam formülleri ezberlemeyelim, notlar açık olsun lütfen.” diye hep bir ağızdan seslenişlerimizi. İşte şu an içinde bulunduğumuz durum tam da buna benzer. Notlar açık, sınav ise tam karşımızda duruyor adıyla sanıyla: geleceğin iş dünyası ve meslekler.

Yapay zekâlı uygulamalarla ister bireysel ister kurumsal anlamda fikir geliştirmek, aklımıza hiç gelmeyecek fikirlere bir anda kavuşmak, kendi sektörlerimize ait sayısız fikir geliştirmek mümkün. Tabii ki yapay zekânın bize verdiği çıktıların doğruluğunu teyitlemek ve doğru yorumlamak kaydıyla. Dolayısıyla işin “bilmek” kısmını hem kendi teorik bilgilerimiz hem de yapay zekânın katkısıyla şekillendirdiğimizde geliyoruz en önemli kısma: “Yapabilmek.” Yani geliştirdiğimiz fikirleri iş akışlarına, süreçlerine uygulayabilecek, işin saha kısmını güçlendirecek niteliklere sahip kalitede insan kaynağıyla uygulayabilmek. Zaten bugün de sanayimizin “sanayinin ve üretimin dilinden anlayan” çalışan noktasında en büyük ihtiyacı bu değil mi?

Demek istediğim: Evet, teori hâlâ önemli ama artık formülleri ezberlemeye gerek yok. Ama kritik nokta; o notlar veya formüller karşımızda dururken, onları nasıl kullanacağımızı, onlarla ne yapacağımızı, nasıl yapacağımızı tasarlamayı, inovasyonu nasıl yöneteceğimizi, yeni teknolojiler ve uygulama alanları geliştirmeyi, prototipler hazırlamayı, sonuçları nasıl yorumlayıp revize yaklaşımlar geliştirebileceğimizi ve bunu kimlerle yapacağımızı çözmekte. Dolayısıyla teori ile gelen “bilmek”, uygulama ile gelen “yapabilmek” ile buluştuğunda işte karşımıza en çok tartışılan konulardan olan geleceğin mesleklerinin tanımı da çıkıyor.

Peki, eğer ezberin olmadığı bir sistemdeysek o zaman zihniyetlerdeki bazı ezberleri değiştirmenin de zamanı gelmiş olabilir mi?
Tıpkı meslek liselerine yönelik algı ve tutumlardaki yanlış yerleşmiş ezberler gibi.

Geleceğin meslekleri aranıyor, onları bizler keşfedeceğiz

21. yüzyılın ikinci çeyreğine yaklaşırken meslek kavramı köklü bir dönüşüm geçirmekte. Yapay zekâ, otomasyon, dijitalleşme ve yeşil dönüşüm gibi mega trendler, geleneksel meslek tanımlarını yeniden şekillendirirken; bu değişim yalnızca iş gücü piyasasını değil, eğitim sistemlerinin yapısını da derinden etkilemekte. Bu bağlamda meslek liseleri, geleceğin dünyasında ülkelerin........

© Ekonomim