Serdar Karakuş

Mali müşavir

Devletin vergi alma yetkisi, salt tahsilat gücünden değil, adil ve öngörülebilir bir hukuk düzeni tesis etme yükümlülüğünden doğar. Vergi Denetimi ise bu düzenin terazisi, dengeleyici ve denetleyici gücüdür. Ancak ne yazık ki son yıllarda, vergi idareleri nezdinde yürütülen incelemelerde bu terazinin hassasiyeti zedelenmiş ve denetim kültürü dar bir çerçeveyle sınırlandırılmış durumda. Ben bu dar çerçeveye “lokal inceleme” adını verdim. Çerçeve dar olsa da lokal olarak yapılan incelemelerin sayısı gittikçe çoğalmaktadır.

Lokal inceleme nedir?

Adından da anlaşılacağı üzere, lokal inceleme mükellefin tüm mali tabloları ve ticari çevrimi üzerinden yapılan bir tam inceleme değil, yalnızca belirli bir hesap, işlem veya dönem kalemi üzerinden yürütülen sınırlı bir tetkiktir. Ancak uygulamada bu sınırlılık, denetimin kapsamını daraltmamış; aksine yorum serbestisi ile genişletilmiş, cezalandırıcı sonuçlara kapı aralamıştır.

Bu tür denetimlerde müfettiş, örneğin yalnızca belirli bir istisna veya indirimini, ortaklar cari hesabını yahut sadece bir bağış kalemini inceleyerek, buradan hareketle tüm şirketin dürüstlüğüne dair hüküm çıkarabilmekte; mükellefin ticari hikâyesi, nakit akışı, sektör dinamikleri ve işlem gerekçeleri göz ardı edilmektedir.

Vergi usul hukuku, sınırlı inceleme ve lokal inceleme çelişkisi

Lokal inceleme, vergi usul hukuku açısından aslında teknik bir terim dahi değildir. Vergilendirmede Sınırlı İnceleme kavramı kullanılmaktadır. Sınırlı İncelemede sadece belli yıl/dönemdeki KDV, KV, GV gibi temel vergi kanunları üzerinden yapılır. Vergi Usul Kanunu’nda yer alan “incelemenin amacı” ve “inceleme yetkisi” düzenlemelerine bakıldığında, denetimlerin “gerçek durumu tespit etmeye yönelik” yapılması esastır. Yani inceleme, sadece defterdeki rakamı değil, bu rakamın doğduğu ekonomik faaliyeti de incelemelidir. Bununla birlikte lokal inceleme, Sınırlı incelemeden de sınırlı şekildedir diyebiliriz.

Ancak lokal........

© Ekonomim