Hani “bir deli bir kuyuya taş atmış, kırk akıllı çıkaramamış” derler ya, işte Amerikan başkanı Trump’ın gümrük tarifeleri keşmekeşinde vaziyet aynen böyle. Çarşı karıştı, bir nevi.

Şimdi bir yandan şirketler kesimi ne olduğunu tam anlamaya ve fiyatlama stratejilerini nasıl tasarlayacaklarını belirlemeye çalışıyor. Öte yandan ise değişeni, eğer hakikaten değişen bir şey varsa, anlamaya çalışıyoruz.

Açıklamalar havada uçuşuyor. Nedir? 1970’lerin başında Nixon’ın uluslararası para sisteminin bir halden diğerine geçmesini sağlamasına benzer küresel bir yapısal dönüşüm sürecinin başında mıyız? Yoksa içeride, seçmen tabanında “bir şeylerin yapılmakta olduğuna” dair bir kanaat oluşturmaya yönelik bir tür şaka mı bu?

Doğrusu ya, atılan adım, yapılan açıklamalar, ortadaki hesaplar hep şaka gibi. İçeriği boş ve manasız. Gelin bir anlatayım.

Önce hadiseyi bir çerçeveye yerleştireyim, müsaadenizle. Dünyada en büyük ve en zengin pazar Amerika Birleşik Devletleri (ABD) değil. Trump ve ticaret bakanının “herkes bizi soyuyor” söyleminden yanlış bir izlenim edinmeyin.

Dünyanın en büyük ve en zengin pazarı aslında Avrupa Birliği pazarı, toplam küresel ithalatın yaklaşık yüzde 30’unu temsil ediyor AB. AB’nin yanına İngiltere, Avustralya,Japonya, Kore ve Kanada’yı da eklerseniz toplamın yaklaşık yüzde 40’ına ulaşabiliyoruz. Çin’in de toplam küresel ithalat içindeki payı yaklaşık yüzde 10. Rusya zaten sayılmaz.

Ülkelerin küresel ithalat içindeki payları, 2023

Dolayısıyla Trump’ın herkes bize her malı kakalıyor dediği, toplam küresel ithalatın yüzde 10’u yaklaşık. Türkiye’nin ABD’nin toplam ithalatındaki payı yüzde 1 bile değil bu arada. Ama buradan yanlış bir izlenim de edinmeyin. Türkiye, aslında AB değer zincirlerinin ayrılmaz bir parçası. Dolayısıyla AB’nin Amerikan ithalat pazarındaki yaklaşık yüzde 18’lik payı içinde de Türkiye var aslında.

ABD’nin toplam ithalatı içinde ülkelerin payları, %, 2024

Bu şartlarda ne yapmak lazım? AB’deki partnerlerimize itidal tavsiye edip onlarla istişare içinde olmakta fayda var. Neden? Ortadaki sürecin ne kadar şaka ne kadar gerçek olduğu hele bir görünür hale gelsin önce. Amerikalı ithalatçılar hele bir yeni tarifelere göre fiyat ayarlamalarını hesaplamaya başlasınlar. Amerikalılar hele bir kendi koydukları gümrük tarifelerinin fiyat etkisini görmeye başlasınlar. Hele bir şenlik başlasın, topa sonradan girmekte fayda var. Acele etmemekte fayda var.

Şimdi ilkelerin altını çizme zamanı. Ticareti kolaylaştıran her şey iyidir. Ticareti zorlaştıran her şey kötüdür. Kurallara dayalı ticaret topyekun zenginleşmek için faydalıdır. Şimdilik konuşmak yeter. Serin kanlı olma zamanı.

Doğrusu ya, hadise başladığından beri önce yalnızca penguenlerin yaşadığı Heard ve McDonald adalarına yüzde 10 tarife meselesi ön plana çıkmıştı. Antarktika’nın çevresindeki Keeling Adaları da öyleydi. Yaklaşık 2200 kişinin yaşadığı Norfolk Adası’na da yüzde 29’luk tarife gelivermişti. Komik işte.

Ama doğrusu ya, İsviçre’nin bu iş başladığından beri başına gelenler hakikaten şaka gibi. İsviçre, Amerika’dan ithal ettiği mallara zaten sıfır........

© Ekonomim