Modern iş hukukunun temel ilkelerinden biri, işçinin sağlığını ve güvenliğini korumaktır. Bu bağlamda, “dinlenme hakkı” yalnızca bir sosyal hak değil, aynı zamanda anayasal ve uluslararası düzeyde güvence altına alınmış temel bir insan hakkıdır. Ara dinlenme süresi ise bu hakkın çalışma günü içerisindeki en somut yansımasıdır.

Ara dinlenmesiyle, işçinin gün içindeki yoğun çalışma temposu içinde fizyolojik ve psikolojik olarak dinlenmesi, yeniden enerji toplaması ve iş kazalarının önlenmesi amaçlanmaktadır.

Bu nedenle, ulusal ve uluslararası düzenlemelerde, işçinin iş günü içinde kesintisiz çalıştırılması yasaklamış, asgari dinlenme süreleri zorunlu tutulmuştur.

Ara dinlenmenin yasal dayanağı

Ara dinlenmesine ilişkin temel düzenleme, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 68. maddesinde yer almaktadır. Ayrıca, Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) sözleşmeleri ile Avrupa Sosyal Şartı’nda işçilerin dinlenme hakkını güvence altına alan düzenlemelere yer verilmiştir.

Ara dinlenme süreleri

4857 sayılı İş Kanunu’nun 68. maddesine göre;

Günlük çalışma süresinin ortalama bir zamanında o yerin gelenekleri ve işin gereğine göre ayarlanmak suretiyle işçilere;

Bu süreler asgari sürelerdir. İş sözleşmeleri, toplu iş sözleşmeleri veya işyeri uygulamalarıyla bu süreler artırılabilir, ancak azaltılamaz.

Kanun ayrıca, bu sürelerin kesintisiz olması gerektiğini ve çalışma süresinden sayılmayacağını açıkça düzenlemiştir.

Ara dinlenmesinin, işçiye günlük çalışma süresinin ortalama bir zamanında kullandırılması gerekmekte olup, işe geç gelme, erken çıkma şeklinde kullandırılması yasal değildir.

Ara dinlenme süresinin kullandırıldığının ispatı

İş hukukunda genel kural gereği, bir hakkın kullanıldığını ya da yükümlülüğün yerine getirildiğini ispat yükü, bunu ileri sürene aittir. Bu bağlamda, işçiye ara dinlenme verildiğini ispat yükü işverene aittir.

Bu bağlamda, ara dinlenme sürelerinin kullandırıldığı hususunda ispat aracı olarak; puantaj cetvelleri, elektronik giriş-çıkış sistemleri, vardiya çizelgeleri, tanık beyanları, kamera kayıtları........

© Ekonomim