Türkiye tarımı ile ilgili kapsamlı raporlar hazırlayarak yayınlayan Amerika Tarım Bakanlığı(USDA) bu kez ülkemizin yağlı tohumlardaki durumunu mercek altına aldı.

Amerika Tarım Bakanlığı’nın resmi raporu olarak 7 Mart 2024’te yayınlanan “Türkiye Yağlı Tohumlar ve Ürünleri” başlıklı raporu Amerika Birleşik Devletleri Ankara Büyükelçiliği’nde görevli Tarım Uzmanı Kubilay Karabina hazırladı. Büyükelçilik Tarım Müsteşarı Michael Francom tarafından onaylanan raporuna göre, Türkiye’nin 2024-2025 sezonunda yağlı tohum, ham yağ ve yem hammaddeleri ithalatı artacak.

Türkiye'nin 2024/2025 sezonunda bazı bölgelerde kuraklığın hakim olduğu bir önceki yıla kıyasla daha fazla ayçiçeği tohumu, pamuk tohumu ve soya fasulyesi üretmesinin beklendiği belirtilen raporda ürün bazında tek tek değerlendirmelere yer verildi. Hükümetin, yerel piyasa koşullarını istikrara kavuşturmak ve enflasyon baskılarını azaltmak amacıyla Ocak-Nisan 2024 döneminde ayçiçeği tohumu ve ayçiçeği yağı için daha düşük vergili ithalat kotası uyguladığına dikkat çekilen raporda: “ Ayçiçeği yağı ithalatındaki artışın önümüzdeki dönemde de devam etmesi bekleniyor.”denildi.

Yağlı tohum üretimi 3,1 milyon ton olacak

Amerika Tarım Bakanlığı Raporu’nda Türkiye'nin 2024-2025 sezonunda toplam yağlı tohum üretiminin (ayçiçeği tohumu, pamuk tohumu ve soya fasulyesi) bir önceki yıla göre yüzde 12 artarak yaklaşık 3,1 milyon tona ulaşacağı tahmin ediliyor.

Raporda üretimle ilgili özetle şu bilgilere yer veriliyor: “Üretimdeki bu artış, yağlı tohumlara ve ilgili yan ürünlere yönelik güçlü iç talebe, çiftçilere yönelik devam eden hükümet desteğine ve hasat yılı boyunca olumlu hava koşullarının varsayılmasına bağlanıyor. İlkbahar ekimine doğru hava koşulları ülkenin büyük bölümünde olumlu görünüyor ve geçtiğimiz kış ve sonbahar mevsimlerinde önceki yıla göre daha iyi yağışlar görülüyor.

Daha geniş tarımsal destek programının bir parçası olarak, Türk hükümeti yağlı tohum üretimini teşvik etmek için çiftçilere ödeme yapmaya devam ediyor. Üretilen miktara göre üretim primi ödeniyor ve artan akaryakıt ve gübre maliyetlerini karşılamak amacıyla da alan bazında ayrı bir ödeme yapılıyor. Bu ödemeler genellikle hasat yılının sonuna doğru yapılır. 2023 üretim primi ayçiçeği tohumu ve kanolada arttı ancak soya fasulyesi, pamuk tohumu ve zeytinyağında değişmedi.

Çiftçiler mali sıkıntı yaşayacak

Ancak, hükümet desteği olsa bile, yerli yağlı tohumların (pamuk hariç) ve bitkisel yağın fiyatları uluslararası fiyatlara paralel olarak düşme eğilimi gösterirken, girdi maliyetleri artmaya devam ettiğinden, yağlı tohum üreten çiftçiler büyük olasılıkla ciddi mali sıkıntı altında kalacak. Aynı zamanda, gıda enflasyonuyla mücadeleye yönelik devam eden çabaların bir parçası olarak hükümet, bu yılın Ocak ayının sonundan Nisan ayının ortasına kadar ayçiçeği tohumu ve ayçiçeği yağı için daha düşük gümrük vergileri içeren kotalar getirdi.”

Ayçiçeğinde üretim alanı daralacak

Amerika Tarım Bakanlığı raporuna göre, 2024/2025 üretim yılında, toplam ayçiçeği tohumu ekim alanının bir önceki yıla göre marjinal bir düşüşle 690 bin hektara düşmesi öngörülüyor. Bu düşüşün temel nedeni ise üretici fiyatının düşmesi sonucu çiftçilerin alternatif ürünlere yönelmesi ile açıklanıyor.

Türkiye'nin ayçiçeği tohumu üretiminin yüzde 40'ından fazlası, ayçiçeği ekim alanının buğday, maltlık arpa ve kanola ile rekabet ettiği Türkiye'nin kuzeydoğusundaki Trakya bölgesinde yoğunlaşmaktadır. Diğer önemli üretim alanları arasında ayçiçeği tohumu üretiminin buğday, mısır, şeker pancarı ve sebzelerle rekabet ettiği, ülkenin orta ve güney-orta kesiminde yer alan İç Anadolu ve Çukurova bölgesi bulunmaktadır.

Üretim 1,7 milyon, tüketim 2,4 milyon ton olacak

Raporda, 2024/2025 sezonunda toplam ayçiçeği çekirdeği üretiminin 1,7 milyon ton olması bekleniyor. Yağlık ayçiçeği üretiminin 1,4 milyon ton,........

© Ekonomim