Οταν πρωτοβρέθηκα στην καρδιά των ΗΠΑ, στην Πολιτεία της Ιντιάνας, ανακάλυψα ότι οι περισσότεροι συνάδελφοι και φοιτητές στο σεβαστό πολιτειακό πανεπιστήμιο θεωρούσαν εχθρική, αντικοινωνική και καταστρεπτική τη χρήση ειρωνείας είτε στις αίθουσες του πανεπιστημίου είτε στην καθημερινή διάδραση.

Συνηθισμένος με τη συμβατική ειρωνεία που άκουγα συνέχεια μεγαλώνοντας στην Αγγλία, όπου λειτουργεί συχνά για να δημιουργηθεί μια αίσθηση οικειότητας βασισμένη στην κατοχή κοινού χιούμορ, στην αρχή έμεινα έκπληκτος και αμήχανος. Σιγά σιγά, όμως, άρχιζα να αντιλαμβάνομαι ότι πίσω από κάθε διάδραση κρυβόταν ο φόβος – ο φόβος δηλαδή ότι σε μια χώρα όπου η οπλοφορία θεωρείται συνταγματικό δίκαιο, μια μικρή παρεξήγηση θα μπορούσε να έχει επικίνδυνες συνέπειες μέχρι και θανάσιμης βίας. Τα χαμόγελα λειτουργούσαν σαν μάσκες, κρύβανε αντιδράσεις και αντιθέσεις και οι ανιαρές κουβεντούλες, με τις καθιερωμένες κοινοτοπίες τους, κυλούσαν με την άνεση που τους έδινε η συλλογική συναίνεση. Η ειρωνεία φαινόταν ενσάρκωση και σύμβολο της συγκαταβατικότητας της ελίτ. Με άλλα λόγια, φαινόταν ως κατάχρηση εξουσίας. Στόχος ιδανικός για τη λαϊκιστική οργή που η αμερικανική Δεξιά καλλιεργεί σήμερα.

Οι ξένοι συχνά αποδίδουν την ευκολία με την οποία οι Αμερικανοί ανοίγουν συζητήσεις χωρίς ουσιαστική έννοια -και οπωσδήποτε χωρίς ειρωνεία!- σε «επιπολαιότητα». Δεν νομίζω ότι ισχύει το στερεότυπο, αλλά η εξήγηση μας φέρνει κοντά σε έναν άλλο, πιο αξιόπιστο χαρακτηρισμό: ότι συχνά πολλοί Αμερικανοί καλλιεργούν την εμφάνιση επιπολαιότητας για να αποφεύγουν την ανάγκη να συζητήσουν «επικίνδυνα» θέματα. Και όταν κάποιος πιο τολμηρός........

© EFSYN