Sabah hangi işe gideceğini bil­meden uyanmak na­sıl bir duygudur? Akşam eve döne­cek parayı kazanıp kazanamayacağı­nı, önümüzdeki ay faturalarını nasıl ödeyeceğini bilme­den yaşamak nasıl bir hayattır?” Mo­dern çağın çalışma hayatı­na getirdiği bu belirsizliği ve güvencesizliği tarif eden Guy Standing’in “prekar­ya” kavramı, Türkiye’de de artık milyonlarca insanın gerçeği.

Standing, prekar­yayı “güvenli istihdamdan yoksun, sürekli ekonomik ve sosyal belirsizlik içinde yaşayan yeni sınıf” olarak tanımlıyor.

Bu yeni sınıfı oldukça geniş bir iş spektrumun­da değerlendirmek gereki­yor. Sadece moto-kuryeler, ya da Uber/Tag sürücüleri yok. Mahallenizde her ge­çen gün sayısı giderek ar­tan kahve dükkanların­da saatlerce bilgisayarıyla parça başı iş yapmaya çalı­şan freelance tasarımcılar ve yazılımcılar da bu sını­fa dahil. TFCP’nin raporu­na göre, Türkiye’de serbest çalışanların sayısı şimdi­lik 2 milyonun üzerinde. Bu değişimin ardında diji­tal platform ekonomisinin yükselişi, iş gücü piyasala­rının esnekleşmesi ve sos­yal güvenlik ağlarının za­yıflaması yatıyor.

“Esnek çalışma” adı al­tında sunulan bu iş model­leri, aslında birçok kişi için esneklikten çok güvensiz­lik anlamına geliyor. Mo­to-kuryelerden freelance çalışanlara kadar pek çok kişi, sabit maaşın ve sosyal güvencenin olmadığı, iş­lerin günübirlik değiştiği, gelirlerin haftadan hafta­ya dalgalandığı bir dünyada yaşıyor. ILO verilerine gö­re, Türkiye’de moto-kurye­lerin yüzde 72’si herhangi bir sosyal güvenceye sahip değil. Üstelik iş kazaları ve trafik riskleri, her gün mo­tosiklet üzerinde kilomet­relerce yol yapan bu çalı­şanlar için hayatı adeta bir kumar haline getiriyor.

Peki bu motokuryelerin eğitim durumunu merak et­tiniz mi? İstanbul Planlama Ajansı’nın 2021 tarihli “İs­tanbul’da Kurye Olmak” ra­poruna göre her üç kasktan birinin altında üniversite diploması var. Yani, trafik­te sipariş yetiştiren her üç gençten biri dört yıl boyun­ca akademik bir eğitimi........

© Dünya