Faiz, yani paranın maliyeti, bir ekonomide tüm ekonomik kararları etkiliyor. Tasarruf-tü­ketim dengesi, yatırım kararları, varlık fiyatları, borç dinamikle­ri faizlerden etkileniyor. Son yıl­larda, gerek yurt içinde gerekse de yurt dışında, özellikle ABD’de, faizlerin geçmiş yıllara göre çok daha yüksek seviyelere yükseldi­ğini gözlemliyoruz.

Faizlerin günlük hareketleri piyasalar tarafından yakından ta­kip ediliyor. Fakat tarihsel pers­pektiften baktığımızda son dö­nemdeki hareketler ne anlama geliyor? Bu sorunun cevabını ve­rebilmek için faizlerin seyrini in­celemekte fayda var.

Günlük ha­yatta daha çok nominal faizler konuşulsa da iktisadi kararlar verilirken daha ziyade reel faiz­ler göz önünde bulunduruluyor. ABD tahvillerine ödenen reel fai­zi küresel reel faiz göstergesi ola­rak düşünebiliriz. Nitekim yapı­lan akademik çalışmalar son 40 yılda gelişmiş ülkelerde reel fa­izin benzer bir trend izlediğini gösteriyor. Türkiye’de ödenen re­el faiz için ise BETAM tarafından yayınlanan Türkiye Ekonomisi için Reel Kredi Faizi serisini kul­lanacağız.

ABD’de reel faizler 1980’li yıl­ların başında %7 seviyelerinde idi. İki petrol fiyatı şoku sonra­sında artan enflasyon ve uygulanan sıkı para po­litikası reel faizleri ta­rihi yüksek seviyelere yükseltmişti. Sonrasın­da reel faizlerin gerile­diğini ve uzunca bir süre düşük kaldığını gözlem­liyoruz. Reel faizlerde­ki süregelen gerilemeye ilişkin birçok sebep öne sürülüyordu. Yaşlanan nüfus, artan ekonomik eşitsiz­likler, gelişmekte olan ülkelerde........

© Dünya