Geçen yılın ikinci yarı­sından itibaren uygu­lanmakta olan “para­sal sıkılaştırma” esaslı eko­nomik program kapsamında rekor düzeye yükselen faizle­rin ekonomiyi daraltıcı etki­si, tüketim ve üretim yanında yeni yatırımlarda da kendini gösterdi. Yüksek faiz koşulla­rının sert fren yaptırdığı teş­vikli yatırımlarda reel daral­ma yılın ilk yarısında yüzde 66,3’e ulaştı.

Sanayi ve Teknoloji Ba­kanlığı’nın en son veri olarak açıkladığı ocak-haziran dö­nemi gerçekleşmeleri, teşvik­li yatırımlar cephesinde cid­di bir kan kaybına işaret etti. Yatırımcı kuruluşların ülke genelinde ve çeşitli sektör­lerde gerçekleştirecekleri ya­tırımları için Gümrük Vergi­si muafiyeti, KDV istisnası, vergi indirimi, faiz ve sigorta prim destekleri gibi teşvikler­den yararlanmak üzere Teşvik Uygulama ve Yabancı Serma­ye Genel Müdürlüğü’nden al­dıkları teşvik belgelerinin ge­çen yıl ilk altı ayda 8 bin 113 olan sayısı, bu yıl aynı dönem­de yüzde 30,6’lık bir düşüşle 5 bin 634’e geriledi.

Altı ayda alınan belgeler kapsamında gerçekleştirile­cek yatırımların hacminde ise yatırım sayısındakinden daha sert bir daralma yaşan­dı.

Belge başına ortalama ya­tırım tutarı ciddi oranda düş­tü. Geçen yıla oranla daha az sayıda yatırım için teşvik bel­gesi alınırken, çok daha dü­şük bütçeli yatırımlara gidil­diği dikkati çekti.

İlk altı aylık dönemlerde alınan teşvik belgeleri kap­samındaki toplam sabit yatı­rım tutarı, cari olarak yüzde 42,8 düşüşle 766 milyar lira­dan 438,5 milyar liraya gerile­di. Tüketici Fiyat Endeksi’nin (TÜFE) bu yıl ve geçen yılın ilk altı aylık dönemleri orta­lamalarına göre yüzde 69,64 olarak gerçekleşen yıllık enf­lasyonla indirgendiğinde, ilk yarıda yatırım tutarındaki “reel” azalışın yüzde 66,3 ol­duğu belirlendi. 2023’ün ilk altı ayında nominal bazda 94,4 milyon lira olan belge ba­şına ortalama yatırım tutarı, bu yıl aynı dönemde 77,8 mil­yon liraya geriledi.

İlk yarıda hem alınan teşvik belgesi hem de sabit yatırım tutarı tüm ana sektörlerde dü­şüş gösterirken, yatırım tuta­rında en sert daralma hizmet­lerde görüldü.

Anılan dönemde 3 bin 617 imalat, 1.023 enerji, 718 hiz­metler, 174 tarım, 102 maden­cilik yatırımı teşvik belgesi­ne bağlandı. Geçen yılın aynı dönemine göre enerjide yüz­de 49,3, imalatta yüzde 26,3, tarımda yüzde 25,6, madenci­likte yüzde 22,1, hizmetlerde yüzde 12,9 daha az teşvik bel­gesi alındı.

Belgeye bağlanan yatırım tutarında geçen yılın aynı dö­nemine göre en sert düşüş cari olarak yüzde 58,4’le hizmet­ler sektöründe yaşandı. Bu sektörde geçen yıl ilk beş ay­da 190,1 milyar lira olan yatı­rım tutarı bu yıl aynı dönemde 79,2........

© Dünya