Parasal sıkılaştırma döne­minin daha çok ilk iki yı­lına damga vuran kredi daralmasında, tüketiciler bunu bireysel kredi kartına yüklene­rek aşmaya çalışırken, ekono­minin üretim ayağında yer alan KOBİ, büyük şirket, tüccar, ih­racatçı, tarım işletmesi ve birey­sel girişimci gibi aktörlerin ise önemli boyutta kaynağa erişim güçlüğü yaşadığı belirlendi.

Son bir yılda ise bireysel kart kullanımının yanı sıra, hızla dü­şen enflasyonun da etkisiyle ti­cari krediler ve tüketici kredi­leri reel büyümeye geçmiş bu­lunuyor. Ancak 27 ayın sonunda ticari ve tüketici kredilerinin re­el düzeyleri, program öncesinin hala altında, bireysel kart borç­larında ise rekor düzeylere ula­şan reel büyüme devam ediyor.

Sıkılaşma tedbirleri ilk Hazi­ran 2023’te başladığı için prog­ram öncesi olan Mayıs 2023 sonu düzeyi baz alındığında Bankacılık Düzenleme ve De­netleme Kurumu (BDDK) veri­lerine göre anılan tarihte tica­ri krediler 7 trilyon 60,6 milyar, konut, taşıt ve ihtiyaç topla­mında tüketici kredileri 1 tril­yon 368,9 milyar, bireysel kredi kartı borç bakiyesi 699,4 milyar olmak üzere toplam kredi hac­mi 9 trilyon 128,9 milyar lira dü­zeyinde bulunuyordu.

Bu yıl 29 Ağustos’ta 15 trilyon 603,1 mil­yarı ticari kredi, 2 trilyon 506,1 milyarı tüketici kredisi, 2 tril­yon 440,8 milyarı ise bireysel kredi kartı borcu olmak üzere toplam kredi hacmi 20 trilyon 550 milyar liraya ulaştı. Aradan geçen sürede nominal olarak toplam kredi hacmi yüzde 125,1 arttı. Bu kapsamda üretim aya­ğındaki sanayi, hizmetler ve di­ğer sektörlere açılan ticari kre­dilerde yüzde 121, tüketici kre­dilerinde yüzde 83,1, bireysel kartta ise yüzde 249 oranında nominal artış yaşandı.

Kredi hacminde sıkılaşma dönemindeki gerçek net değişimi anlamak için nominal artışların enflasyondan arındırılması gerekiyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) Tüketici Fiyat Endeksine (TÜFE) göre 27 aylık sıkılaşma dönemindeki kümülatif enflasyon ise yüzde 150,79. Birikimli enflasyondan arındırıldığında bu dönemde toplam kredi hacmindeki değişim yüzde 10,2 reel daralmaya işaret ediyor. Reel olarak ticari kredi hacminde yüzde 11,9, tüketici kredilerinde yüzde 27 daralma yaşanan bu dönemde, bireysel kartlarda ise yüzde 39,2 reel artış dikkati çekiyor. Sıkılaşma öncesine göre taksitli borç bakiyesi reel olarak yüzde 7,1 azalırken, peşin (tek çekim) borçlarda yüzde 90,7 ile rekor reel artış olduğu........

© Dünya