Les Pieds-Noirs («Οι Μαυροπόδαροι») ήταν το παρατσούκλι των Γάλλων εποίκων που ζούσαν στα γαλλικά διαμερίσματα της Αλγερίας μεταξύ 1830-1962 και ήταν μη μουσουλμάνοι Ευρωπαίοι καθώς και σεφαραδίτες Εβραίοι. Το 1960 ο Φρανσουά Μοριάκ (François Mauriac) χρησιμοποιεί αυτή την έκφραση σε μία στήλη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «L’ Express», ενώ τον Σεπτέμβριο του 1961 στο «La Remède Deux Mondes» δημοσίευσε μία μελέτη με τίτλο «Les Pieds-Noirs». Η παρουσία των Γάλλων εποίκων στην Αλγερία από τον 19ο αιώνα με τον εκτεταμένο εποικισμό τριών εκατομμυρίων Γάλλων δυσαρεστημένων από την πολιτική κατάσταση στη μητρόπολη, προερχόμενοι κυρίως από τη μεσαία τάξη, υπήρξε βίαιη, εκπατρίζοντας ένα μεγάλο μέρος του γηγενούς πληθυσμού στην παράκτια περιοχή της χώρας. Δημιουργώντας ένα ημιφεουδαρχικό καθεστώς, εδραιώνουν την παρουσία τους ως η άρχουσα ελίτ και υιοθετούν αντιδραστική στάση απέναντι σε οποιαδήποτε προσπάθεια μεταρρυθμιστικής (διοικητικής ή πολιτικής) παρέμβασης της μητρόπολης υπέρ του γηγενούς πληθυσμού.

Τέτοιες προσπάθειες έγιναν κατά τη διάρκεια της γαλλικής αποικιοκρατίας στην Αλγερία. Παραδείγματα είναι οι μεταρρυθμιστικές παρεμβάσεις του Ναπολέοντα Γ΄ υπέρ του γηγενούς πληθυσμού, το Σχέδιο Κλεμανσό (Clemenceau) για χορήγηση γαλλικής ιθαγένειας σε μέλη των αλγερινών ελίτ ως αναγνώριση για τη συμμετοχή τους στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ή το νομοσχέδιο Μπλουμ-Βιολέτ (Blum-Viollette) της κυβέρνησης του Λαϊκού Μετώπου (1936) για χορήγηση γαλλικής ιθαγένειας σε 30.000 Αλγερινούς. Οι Γάλλοι έποικοι στην Αλγερία δημιουργούν τοπικές δομές εξουσίας που ασκούν μεγάλη επιρροή και πίεση στις πολιτικές αποφάσεις οι οποίες λαμβάνονται στη μητρόπολη και αφορούν στις αποικίες και στα διαμορφωμένα συμφέροντά τους. Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου το 95% των Γάλλων εποίκων υποστήριξε και συντάχτηκε με την ιδεολογία του πετενισμού.

O πετενισμός (pétainisme) περιγράφεται ως η ιδεολογία του καθεστώτος του Βισί (Vichy), του οποίου εμβληματική προσωπικότητα υπήρξε ο αρχιστράτηγος Ανρί Φιλίπ Πετέν (Henri Philippe Pétain) και η αμφιλεγόμενη πολιτική του, λόγω της συνθηκολόγησής του με τη ναζιστική Γερμανία κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο όρος πετενισμός γίνεται συνώνυμος του φασισμού και περικλείει την πολιτική νοοτροπία και ιδεολογία του Πετέν περί πατρίδας, οικογένειας και εργασίας, υιοθετώντας ρατσιστικές θέσεις περί υπεροχής των Pieds-Noirs, που υλοποιήθηκαν με λήψη μέτρων κατά των Εβραίων, αλλά και άλλων αντιφρονούντων, με την κατάργηση του διατάγματος Κρεμιό (Crémieux) (1870), τις πολιτικές διώξεις, τη δήμευση και κατάσχεση περιουσιών, τη δημιουργία στρατοπέδων συγκέντρωσης και τον εξαναγκασμό σε καταναγκαστική εργασία.

Από το 1945 και με τη νίκη των συμμαχικών δυνάμεων, η αδιαλλαξία των Γάλλων εποίκων προς οποιαδήποτε πολιτική της μητρόπολης που μπορεί να υπονοούσε ανεξαρτησία ή έστω αυτονόμηση της Αλγερίας οδήγησε σε αιματηρές συμπλοκές με την αλγερινή κοινότητα. Στο πλευρό των εποίκων συντάχθηκαν υποστηρικτές του Ντε Γκολ, με αξιοσημείωτη την αποστασιοποίηση του Γαλλικού Κομμουνιστικού Κόμματος στην όλη διένεξη. Προασπίζοντας σθεναρά τα πάγια πολιτικά και οικονομικά τους συμφέροντα, τα οποία βάσιζαν πάνω σε θεωρίες αποικιακής ανωτερότητας, οι Pieds-Noirs υπήρξαν καθοριστικός παράγοντας στην εξέλιξη του Αλγερινού πολέμου. Μετά την ανεξαρτησία της Αλγερίας, από τους περίπου 1.050.000 Pieds – Noirs που υπολογίζεται ότι κατοικούσαν στην Αλγερία, περίπου 800.000-850.000 επέστρεψαν στη Γαλλία, ενώ περίπου 200.000 επέλεξαν να παραμείνουν στην αφρικανική χώρα.

Περίπου 800.000-850.000 από τους 1.050.000 εποίκους αναγκάστηκαν να επιστρέψουν στη Γαλλία μετά την ανεξαρτησία της Αλγερίας. Πρόσφυγες στο λιμάνι του Οράν

Όταν ο στρατηγός Σαρλ Ντε Γκολ διακόπτει στις 15 Μαΐου 1958 τη σιωπή του από το πολιτικό προσκήνιο από το 1946 και διατείνεται ότι είναι «έτοιμος να αναλάβω τις εξουσίες της Δημοκρατίας», γνωρίζει, σύμφωνα με κάποιους αναλυτές και ιστορικούς, ότι η ανάληψη της εξουσίας θα έδινε και ένα οριστικό τέλος στο Αλγερινό ζήτημα, το οποίο εξελισσόταν σε μείζον πρόβλημα για το γαλλικό κράτος. Η επιστροφή του ωστόσο στην πολιτική σκηνή θα αποδειχθεί μία «παρεξήγηση» για αυτούς που θεωρούσαν ότι θα διατηρούσε τη γαλλική παρουσία στην Αλγερία. Εκμεταλλευόμενος το κύρος, όπως θα παραδεχτεί στην αυτοβιογραφία του, καθησύχασε και «έθρεψε ελπίδες», κυρίως στο στράτευμα που τον υποστήριζε και του οποίου την υπακοή στην πολιτική ηγεσία ήθελε να αποκαταστήσει.

To στρατιωτικό πραξικόπημα της 13ης Μαΐου 1958 στην Αλγερία ουσιαστικά έριξε από τα δεξιά την κυβέρνηση του Γκι Μολέ (με την αγαστή συνεργασία βιομηχάνων και χρηματιστών) και τον έφερε στην εξουσία. Η Κεντρική Επιτροπή «Κοινής Σωτηρίας» του Αλγερίου (σε ολόκληρη τη χώρα ξεφυτρώνουν τέτοιες Επιτροπές «Κοινής Σωτηρίας») αποτελέστηκε από ακροδεξιούς στρατιωτικούς και πολιτικούς αποίκους. Σύντομα το μεγαλύτερο τμήμα του στρατεύματος περνά στο πλευρό των πραξικοπηματιών, που απαιτούν μία «γαλλική Αλγερία».

Το πραξικόπημα πετυχαίνει πλήρως στην Αλγερία, και ο λόγος είναι τώρα στο Παρίσι. Στις 13 Μαΐου, όταν εκδηλώνεται το πραξικόπημα στην Αλγερία και πραγματοποιούνται ολιγάριθμες φασιστικές διαδηλώσεις στο Παρίσι, σχηματίζεται η κυβέρνηση Φλεμλέν. Το Γαλλικό ΚΚ απέχει της ψηφοφορίας καταδικάζοντας τη στάση της νέας κυβέρνησης όσον αφορά τη συνέχιση του πολέμου στην Αλγερία. Η κυβέρνηση Φλεμλέν όχι μόνο είναι ανίκανη να αντιμετωπίσει το πραξικόπημα αλλά είναι και μέσα στη συνωμοσία. Σκοπός της είναι να εμποδίσει κάθε εκδήλωση της εργατικής τάξης στη Γαλλία που θα μπορούσε ίσως την τελευταία στιγμή να ξεσηκωθεί και να ανατρέψει το όλο σχέδιο.

Και οι Αλγερινοί διαδηλώνουν εναντίον του Ντε Γκολ κατά την επίσκεψή του στις........

© Documento