Bizim gençliğimizde, kabaca 70’li yıllarda yani, milliyetçi-muhafazakâr kesimlerin siyasî hedeflerinin ve sloganlarının merkezinde ‘’antikomünizm’’ yer alıyordu. Bir kişi veya grubu ‘’komünist’’ olarak yaftaladınız mı bütün sağcılar başkaca bir kanıt aramaksızın o kişi veya gruba kategorik olarak düşman olurdu. Solda ise aynı işlevi ‘’emperyalist’’ ve ‘’faşist’’ suçlamaları görürdü ve solcuların gözünde de emperyalizm aşağı yukarı ‘’kapitalizm’’le aynı şeydi.
Gel gör ki, hepsi de tanımı gereği anti-kapitalist olan Rusya başta olmak üzere Orta ve Doğu Avrupa’daki planlı komuta ekonomileriyle maruf totaliter sosyalist sistemlerin 80’lerin sonunda çökmesi solda kısa süren bir kafa karışıklığına yol açtıysa da, bu kesimin kapitalizm veya piyasa ekonomisi karşıtlığında daha sonraki dönemde de pek bir değişme olmadı. Günümüzde halâ solun başlıca günah keçisi kapitalizm ve ‘’neoliberalizm’’dir.
Belki daha da önemli olarak, her ne kadar solcular onları da ‘’neoliberal’’ kamp içinde veya ona müttefik saysalar da, bugün muhafazakârların da çoğu kapitalizm ve neoliberalizm karşıtlığında solla hemfikirdir. Aslına bakılırsa günümüzde kapitalizm karşıtlığı neredeyse toplumumuzun büyük kısmında en yerleşik olan politik-ideolojik bir duruş veya psikolojik bir temayüldür.
Peki nedir kapitalizm?... Kapitalizm özel mülkiyete ve gönüllü mal ve hizmet mübadelesine dayanan ekonomik sistemdir. Bu sistemde üretim araçları özel kişilerin elindedir ve bu varlıkların üretim sürecinde ne şekilde kullanılacakları bu kişilerin yaptığı tercihlerle belirlenir. Kapitalizmde ekonomik faaliyet esas olarak piyasa odaklıdır, yani bir serbest mübadele sisteminde tüketiciler ve üreticilerin tercihleri tarafından belirlenir. (Stephen Davies, ‘’Capitalism’’, Encyclopedia of Libertarianism)
Kapitalizmin merkezinde, gönüllü insanî etkileşimlere dayanan adem-i merkeziyetçi bir refah üretimi mekanizması olan piyasa ekonomisi yatmaktadır. Piyasa mekanizması ‘’yüksek iktisadî büyümeye ve genel iktisadî ilerlemeye katkıda bulunma kabiliyeti’’ ile temayüz etmiştir. Daha da önemlisi, piyasa ilişkilerinin özünü oluşturan mübadele özgürlüğü ‘’insanların toplum halinde yaşamalarının ve (…) birbirleriyle serbestçe etkileşimde........

© Diyalog Gazetesi