16 Mart 1921'de Türkiye Büyük Millet Meclisi ile Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti (RSFSC) arasında imzalanan bir "dostluk ve kardeşlik" antlaşmas olan Moskova Anlaşması, Türkiye ile RSFSC arasındaki kuzeydoğu sınırını belirlemiş ve halkların kendi kaderini tayin hakkını tanımıştır.

Taraflar, karşılıklı çıkarlar temelinde kalıcı dostane ilişkiler kurmayı amaçlamış ve Sevr Antlaşması'nı reddetmişlerdir. Ayrıca, taraflar, birbirlerinin topraklarında hükümet kurmayı amaçlayan ya da diğer tarafa karşı mücadele eden grupların oluşumuna izin vermemeyi kabul etmiştir.

Kafkasya'daki Sovyet cumhuriyetleriyle ilgili de aynı taahhüt geçerlidir. Antlaşma, 20 Temmuz 1921'de Sovyetler Birliği'nde, 31 Temmuz 1921'de ise Türkiye'de onaylanmış ve 22 Eylül 1921'de Kars'ta onay belgeleri karşılıklı olarak teatisi yapılmıştır.

Atatürk Araştırma Merkezi tarafından 5-9 Mayıs 2025 tarihlerinde Ankara’da düzenlenen “Cumhuriyet Dönemi Türkiye ile Rusya Arasında Entelektüel Karşılaşmalar” sergisinin açılışı 5 Mayıs 2025’te yapıldı. Sergi, Türk ve Rus arşivlerinden seçilen 18 belge ve gazete haberiyle iki ülke arasındaki ilişkilere ışık tutmayı ve kültürel-diplomatik bağlara katkı sağlamayı amaçlıyor.

Açılışın ardından, “Dostluk ve Saldırmazlık Antlaşması’nın 100. Yıl Dönümünde Türkiye ile Rusya Arasındaki Kültürel ve Entelektüel İlişkiler (1890-1940)” konulu bir panel düzenlendi. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nden Prof. Dr. Hacer Topaktaş Üstüner'in moderatörlüğündeki panelde, ATAM Başkanı Doç. Dr. Ahmet Kılınç, Prof. Dr. Türkan Olcay, Doç. Dr. Mustafa Tanrıverdi ve Prof. Dr. Aleksandr Kolesnikov konuşmacı olarak yer aldı.

Prof. Dr. Aleksandr Antonoviç Kolesnikov, Dostluk ve Saldırmazlık Antlaşması’nın 100. yılına dikkat çekerek, 1925 sonrası dönemde Rus-Türk bilimsel ve kültürel ilişkilerinin önemini vurguladı. "1930’lu Yıllarda Rus-Türk Bilimsel İlişkileri" çalışmasından elde ettiği bulguları paylaşan Kolesnikov, bu dönemin her iki ülke akademisyenleri için araştırma açısından büyük önem taşıdığını belirtti. Yeni arşiv belgelerinin ortaya çıktığını ifade eden Kolesnikov, iş birliğine dayalı araştırmaların sürdürülmesi gerektiğini söyledi. Etkinlik kapsamında, Kurum yayınları arasında yer alan “Atatürk Dönemi Türk-Rus İlişkileri” adlı kitabı için bir imza günü de düzenledi.

Prof. Dr. Aleksandr Antonoviç Kolesnikov, 07. 05. 1951 senesinde Rusya'nın Uzak Doğu Federal Bölgesi'ndeki Japon Denizi sahilinde bulunan Primorskiy Kray’da doğdu. Babası Anton üst rütbeli bir askerdi ve burada görev yapıyordu. Kendisiyle aynı adı taşıdığı büyükkbabası 1900 doğumlu, Kolesnikov Alexander Antonoviç, Zabaykalsky Krayı'nda doğmuştu. s. Abagaytuy, Akshinsky bölgesi, Transbaikal bölgesi, Transbaykal Oblastı sınırları içerisindeydi. Burası da Primorskiy Kray’a yakın sayılırdı.

Kolesnikov Alexander Antonoviç; Beyaz Ordu'da görev yaptı. Bir okulda hademelik yaptı. En son Borzya, Borzinsky Bölgesi, Chita Bölgesinde yaşıyordu. 17 Ocak 1938'de tutuklandı.Çita Bölgesi NKVD üçlüsünün 11 Ekim 1938 de RSFSC Ceza Kanunu’nun 58-2, 58-11maddesine göre verdiği karar neticesinde ölüme mahkum edildi. 16 Ekim 1938'de kurşuna dizildi. 21 Ağustos 1959'da Zabaykalski Askeri Bölgesi Askeri Mahkemesi tarafından iadei itibar ile temize çıkarıldı. (Not: Aynı isim ve soyadını taşıyan binlerce kişi nedeniyle, özellikle buyukbabası hakkındaki bilgilerin tahkkiki gerekir.)

Prof. Dr. Aleksandr Antonoviç Kolesnikov; 1974 yılında Askerî Yabancı Diller Enstitüsü’nden mezun olduktan sonra 1991 yılına kadar Sovyet Silahlı Kuvvetleri’nde görev yaptı. Bu süreçte Leningrad ve Orta Asya Askerî Bölgeleri, SSCB Savunma Bakanlığı ve Genelkurmay Başkanlığı gibi birimlerde çeşitli görevlerde bulundu; son olarak Varşova Paktı ülkeleri Ortak Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkan Yardımcılığı görevini üstlendi.

1991-1995 yılları arasında Almanya ve Polonya’da uluslararası gazetecilik yaptı. 1995-2013 yılları arasında Rusya Federasyonu Dışişleri Bakanlığı bünyesinde Türkmenistan, Kırgızistan, Türkiye ve İsrail’de diplomatik görevlerde bulundu. 1. sınıf müşavir olan Kolesnikov, uzun yıllar Türkiye’deki Rusya Büyükelçiliği’nde kültürel ataşe ve danışman olarak görev yaparak, iki ülke arasında kültürel diplomasinin gelişmesine önemli katkılarda bulundu. Bu görev kapsamında akademik iş birlikleri, arşiv belgelerinin paylaşımı ve kültürel etkinliklerin düzenlenmesinde aktif rol oynadı.

1980 yılında SSCB Bilimler Akademisi Şarkiyat Enstitüsü’nde “Türkiye Cumhuriyeti’nin Sosyo-Politik ve Kültürel Hayatında........

© Dikgazete.com