Endülüs’e ve Filistin’e yakılan ağıtlara asla karşı olmadığım gibi benim yüreğimde de kanar bu coğrafyaların yarası… Ama, nedense Rumeli’de bıraktığımız topraklara ve o topraklardan göç etmek zorunda kaldığında yollarda ölüme, açlığa, yoksulluğa mahkum olan ya da göç bile edemeden katledilen canlara ağıtı pek yakıştıramayız. Belki de bu acıları hatırlamak istemeyişimizdendir yok sayışımız.

Hele Kazan’a, Kırım’a, Astrahan’a, Kaşgar’a bırakın ağıt yakmayı, yaşanan acılardan ve kaybedilen değerlerden haberimiz bile yoktur.

Kazan, sene 1552… Yüz elli bin kişilik orduyla topraklarını işgal eden Ruslara karşı otuz üç bin asker ve on beş bin süvari ile sonuna kadar yiğitçe savaşsalar da Kazan dayanamadı…Akabinde 510 camiden 418’i yok edildi, Hristiyanlaştırma için ağır baskılar, sürgünler uygulandı ve çıkan isyanlarda binlerce Müslüman Türk öldürüldü. Kazan’da başlayan bu Rus istilası ve mezalimi Kırım’a, Astrahan’a, Sibir’e, Ufa’ya, Orenburg’a, Hokand’a, Buhara’ya, Hive’ye ve ardından Çin’in işgali altındaki Doğu Türkistan hariç Türkistan’ın bütününe uzandı.

Türkistan… Yıllardır Kemalistlerin yok saydığı, Liberal ve Batıcıların umursamadığı, İslamcıların ihmal ettiği, Milliyetçilerin ise sadece lafını ettiği, ve maalesef bir dönem fetöcülerin insafına bırakılmış olan bir garip coğrafya…

Türkistan… Batı’da Hazar Denizi’nden başlayıp Doğu’da Moğolistan ve Altay Dağları’na, güneyde Kopet -Hindukuş – Kunlun dağları ile Afganistan’a, kuzeyde Aral ve Balkaş göllerinin ötesinde Kırgız bozkırına kadar uzanan yüzölçümü 6 milyon km²’lk bir vatan…

Türkistan… Bugünkü Türkmenistan, Kazakistan, Özbekistan, Kırgızistan, Tacikistan ve Doğu Türkistan’ı içine alan Batılıların Orta Asya dedikleri bu topraklara Azerbaycan’ın, Kafkasya’nın, Astrahan’ın, Kırım’ın, Kazan’ın, Ufa’nın, Sibirya’nın da içine alınabileceği bir geniş alan… Hatta, Afganistan’ın kuzey yarısını da Türkistan coğrafyasının içine katabiliriz.

Tarihinde, önceki yüzyıla damga vurmuş bir çok kahraman, mücadele adamı, bilim adamı siyaset adamı Türkistan sevdalısı, Turan davacısı, İslam mücahidi ortaya çıkaran mümbit bir coğrafyadır Türkistan…

Doğu Türkistan’da Yusuf İsa Alptekin gibi, Osman Batur gibi, Ural-İdil bölgesinde Başkurtların lideri Zeki Velidi Togan, Sadri Maksudi Arsal gibi, Gaspıralı İsmail gibi, Sultan Galiyev gibi, Sadık Töre gibi, Alihan Bökeyhanov gibi ve Enver Paşa gibi 1890-1941 yılları arasında yaşamış Mustafa Çokay da bu Türkistan sevdalılarından birisidir.

Mustafa Çokay;........

© dibace.net