Müttefik Donanmasının 18 Mart 1915 tarihindeki
deniz harekâtının hezimetle sonuçlanması üzerine
İngiliz Kabinesi bu kez Çanakkale Boğazı’nın karadan geçilmesi için
bölgeye çıkarma yapılması ve ardından da
kara harekâtı yapılmasına karar vermiştir.

Giriş

Bu makalede Çanakkale Cephesinde 18 Mart 1915 tarihinde Müttefik Deniz Filosu tarafından yapılan ve hezimetle sonuçlanan deniz harekâtından 13 Temmuz 1915 tarihinde gerçekleşen II. Kerevizdere Muharebesi’ne kadar olan kanlı muharebeler ve gelişmeler ele alınmıştır.

Londra’da Hükûmet Değişikliği

Müttefik Deniz Filosunun 18 Mart 1915 tarihinde Çanakkale’yi denizden zorlayarak geçmeye yönelik deniz harekâtının hezimetle sonuçlanması İngiliz Hükûmetinde de değişikliğe sebep olmuş, bu çerçevede iktidardaki Herbert Asquith başkanlığındaki Liberal Parti hükûmeti 25 Mayıs’ta, kabineye Muhafazakâr Partiden de üyeler alarak tabanını genişletmiş ve bir koalisyon hükûmetine dönüşmüştür.

Karar Harekâtına Karar Verilmesi…

Müttefik Donanmasının deniz harekâtının hezimetle sonuçlanması üzerine İngiliz Kabinesi bu kez Çanakkale Boğazı’nın karadan geçilmesi için bölgeye çıkarma yapılması ve ardından da kara harekâtı yapılmasına karar vermiştir.

Gelibolu Yarımadası’nda yapılması planlanan çıkarma ve ardından da yapılacak olan kara harekâtına, Çanakkale’deki İngiliz deniz filosunu desteklemek için gönderilecek olan askerî kuvvetin komutanlığına Savaş Bakanı Mareşal Kitchener tarafından atanan (12.03.1915) General Ian Hamilton komuta edecekti.

Müttefik Kuvvetler…

Hamilton’un komuta edeceği birliklerden General William Birdwood komutasındaki Avustralya ve Yeni Zelanda’dan getirilen birliklerden oluşturulan 30.000 mevcutlu ANZAK Kolordusu (Australia and New Zealand Army Corps – Avustralya ve Yeni Zelanda Kolordusu) Kolordusu Mısır’da toplanarak eğitilmişti. Buna ilaveten General Hunter Weston komutasındaki 19.000 mevcutlu 29. Tümen, Çanakkale’deki Kraliyet Donanmasının 11.000 mevcutlu tümeni, General d’Amade komutasında bir tümenlik Fransız kuvveti olmak üzere toplam 80.000 kişilik bir kuvvet vardı. Bu kuvvetten yardımcı unsurlar çıkarıldığında geriye 50.000 kişilik bir muharip kuvvet kalıyordu.

Bu cephede yaşanan gelişmeler üzerine Harbiye Nâzırı Enver Paşa da Çanakkale Boğazı’nda arttırılan hazırlıklara ilaveten 26 Mart’ta Osmanlı Ordusunda Alman Askerî Islah Heyetinin Başkanı ve 1. Ordu Komutanı olarak bulunan Mareşal (Alman) Liman von Sanders’i 24 Mart’ta Gelibolu’yu savunmak üzere kurulan 5. Orduya komutan olarak atadı.

Cephedeki Türk Birliklerinin Konuş Durumu…

5. Ordu, Gelibolu kıyılarını Müttefik Kuvvetlere karşı savunacaktı.

1. Orduya bağlı 3. Kolordu da iki tümeniyle Saros kıyısında, bir tümeniyle de Yarımada’nın güneyinde bulunuyordu. Yarbay Mustafa Kemâl komutasında 5. Ordu ihtiyatı olarak bulunan 19. Tümen de (Çanakkale’nin ilçelerinden Bigadiç’in eski ismi olan) Maydos kuzeyindeydi. Anadolu kıyısında da Asya Grubu adıyla Alman General Weber komutasında 3. ve 11. Tümenler vardı.

1. Orduya bağlı 3. Kolordu da iki tümeniyle Saros kıyısında, bir tümeniyle de Yarımada’nın güneyinde bulunuyordu. Yarbay Mustafa Kemâl komutasında Ordu ihtiyatı olarak bulunan 19. Tümen de Maydos kuzeyindeydi. Anadolu kıyısında da “Asya Grubu” adıyla Alman General Weber komutasında 3. ve 11. Tümenler vardı.

Çıkarma Harekâtının Başlaması…

25 Nisan’da General Hamilton komutasında Gelibolu Yarımadası’na çıkarma harekâtı başladı. İngiliz çıkarma birlikleri denizden gelen topçu ateşiyle de destekleniyordu. Çıkarma harekâtının ardından da kara harekâtı başladı. Müttefikler çıkarma harekâtı sonucu Gelibolu Yarımadası’nda beş ayrı bölge ile Çanakkale Boğazı’nın Asya kıyısında bulunan Kumkale bölgesine toplam 75.000 kişilik bir kuvvet çıkardılar. Çıkarma harekâtı yapıldığı gün Türk birlikleri Müttefiklere ağır kayıplar verdirdiler.

Müttefik Kuvvetler, Gelibolu Yarımadası’nın en güney ucundaki beş kumsala 25 Nisan’da kuvvet çıkartmışlardı. Seddülbahir Cephesi’ndeki Müttefik Kuvvetlerin ilk günkü hedefi Kirte Köyü ve hemen gerisindeki Alçı Tepe yükseltisinin ele geçirilmesiydi. Ancak harekâtın ikinci günü sonunda sâhilde bir köprübaşı kurulabilmesine karşın bu hedefin çok gerisinde kalınmıştı.

Sınırlı İlerleme…

Bölgedeki 5. Osmanlı Ordusu Komutanı Mareşal Sanders, 25 Nisan akşamından itibaren diğer bölgelerdeki Türk birliklerini Arıburnu ve Seddülbahir Cephelerine kaydırmaya başlamıştı. 26 Nisan’dan itibaren de Yarımada’nın birçok yerinde kanlı muharebeler yapılmaya başlandı. Müttefik Kuvvetleri,........

© dibace.net