Jared Diamond ve Çöküş’ten Notlar: Kızıl Erik, Grönland’ın Arktik Halkları ve Çevresel Uyumun Toplumsal Çözümlenmesi
Kızıl Erik’in Öyküsü: Göç, Keşif ve Nors Toplumunun İzleri
Kızıl Erik, ya da gerçek adıyla Erik Thorvaldsson, yaklaşık 950 yılında Norveç’in güneybatısındaki Jaeren bölgesinde doğdu. Lakabı olan Kızıl, muhtemelen dikkat çekici kızıl saçları ve sakallarından geliyordu. O, Viking çağının en tanınmış figürlerinden biri olarak, hem kendi yaşamı hem de soyundan gelenlerle birlikte İskandinav keşiflerinin yönünü değiştirmiştir. Erik’in hayatı, daha çocukken Norveç’ten sürgün edilen babası Thorvald Asvaldsson ile birlikte İzlanda’ya göç etmesiyle şekillendi. Thorvald, bir adam öldürme suçu nedeniyle Norveç’ten kovulmuştu. Bu olay, Erik’in kaderini belirleyen ilk göç dalgasıydı. İzlanda’ya yerleşen aile, burada yeni bir hayat kurdu. Ancak Erik, babasının kaderini bir anlamda tekrar etti. Yetişkinliğe eriştikten sonra, komşularıyla yaşadığı anlaşmazlıklar ve şiddet olayları nedeniyle birkaç kişiyi öldürdü. Bu cinayetler sonucunda, İzlanda’nın meclisi olan Althing tarafından üç yıl süreyle sürgün cezasına çarptırıldı. Sürgün kararı, Erik’in hayatında dönüm noktası oldu. Batıya doğru yelken açarak, daha önce bazı Vikinglerin varlığını duyduğu ama kalıcı olarak yerleşemediği bir kara parçasına yöneldi: Grönland. Erik, üç yıl boyunca bu yeni toprakları keşfetti. Kıyı şeridini inceledi, kışları geçirebileceği bölgeleri belirledi ve bu toprakların yerleşim için uygun olduğunu düşündü. Sürgün süresi dolduğunda İzlanda’ya geri döndü ve Grönland’ı Yeşil Ülke olarak tanıttı. Bu isim, aslında bir pazarlama stratejisiydi. Sert iklimine rağmen, Grönland’ı cazip göstermek ve yeni yerleşimcileri ikna etmek için bu ismi seçmişti.
985 yılında, Erik öncülüğünde 25 gemilik bir göçmen filosu Grönland’a doğru yola çıktı. Ancak yolculuk zorlu geçti; sadece 14 gemi hedefe ulaşabildi. Grönland’ın güneybatı kıyısında, bugünkü Narsarsuaq yakınlarında Brattahlid adlı yerleşimi kurdu. Bu yerleşim, Avrupa dışındaki ilk kalıcı İskandinav kolonisi olarak tarihe geçti. Erik burada liderlik yaptı, tarım ve hayvancılıkla uğraştı, koloniyi organize etti. Pagan inançlarına sıkı sıkıya bağlıydı; Hristiyanlığı kabul eden karısının ısrarlarına rağmen dinini değiştirmedi. Hatta karısının Grönland’da bir kilise yaptırmasına bile uzun süre karşı çıktı.
Kızıl Erik’in Nors toplumu ile bağı çok derindi. O, Viking kültürünün özünü taşıyan bir figürdü: cesur, gözü kara, onuruna düşkün ve keşif ruhuyla dolu. Nors toplumu, klan yapısına dayalı, savaşçı bir kültüre sahipti. Hukuk sistemi, Althing gibi meclislerde alınan kararlarla yürütülüyordu. Sürgün, bu toplumda hem bir ceza hem de yeni fırsatların kapısını aralayabilecek bir durumdu. Erik’in sürgünü, onu yeni bir dünya kurmaya yöneltti. Bu yönüyle, Nors toplumunun hem karanlık hem de yaratıcı yanlarını temsil eder. Erik’in oğlu Leif Erikson, babasının izinden giderek daha da batıya yelken açtı ve Kuzey Amerika kıyılarına ulaştı. Ancak Kızıl Erik, bu yolculuğa katılamadı. Rivayete göre, Leif’in Amerika seferine katılmak üzereyken atından düşen Erik, bunu uğursuzluk sayarak yolculuktan vazgeçti. Kısa bir süre sonra Grönland’da çıkan bir salgında hayatını kaybetti. Kızıl Erik’in yaşamı, Viking çağının........
© dibace.net
