"Ayıptır" kelimesini çok kullanırız. Bu kelime üzerinde hiç yazı yazmadım. Bu yazımda bu kelime üzerinde yazı yazmaya karar verdim. Ayıptır kelimesini özellikle büyüklerimiz çok kullanırlar. Bu kavram sihirli bir kavramdır. Adeta doğal yaşamın bir hakimi gibi insanları hizaya getirir. "Birine ayıptır yapma" dediğinde yapmak istediği yanlıştan vazgeçer meselâ. Ya da "şu işi şöyle yapsam ayıplarlar" diye insan vicdan muhasebesi yaparak vazgeçer. Bu kelime adeta toplumun düzenini sağlayan, hizaya getiren, vicdan muhasebesi yaptıran, bir çok yanlışın önüne geçen görünmez bir güç mesabesini andıran bir değerdir. Toplumun ayıplaması aslında bir sonuçtur. Faile kesilen bir faturadır, cezadır. Peki nedir bunun anlamı?

Bir insanın yaptığı şeyden ötürü onu küçümsemek. hayatı, davranışları ve sözleri kısıtlayan geleneksel sansürler bütünü. danlamak, tan eylemek. Bizim geleneklerimizde ayıp sayılan fiillerin davası edilse hukuken bir müeyyidesi yoktur. Bir insanın bir özrü olmadığı halde akrabasının düğününe ya da cenazesine katılmaması hadisesi "ayıp sayılır." Lâkin hukuken bir cezai müeyyidesi yoktur Toplum tarafından ayıp sayılan fiiller aslında toplumun vucdanında yargılanıyorsun, bu yargılama süreci ömür boyu devam eder. Toplum unutmaz belleklerde kalır. Bu nedenle ayıplanan şeylerden insanlar kaçar, kendilerini hizaya çekerler. Toplumun düzeninin sağlanmasında bu sihirli kelime büyük rol oynamaktadır.

Hangi hallerde ayıp olur ya da olmaz konusunun bir okulu yoktur. Bu konunun bilgisi hayatın içinde öğrenilir. Diğer bir ifade ile bu konu hayat mektebinde öğrenilir. Ayıp kavramı ile dünyadan bir maç örnek verelim:

1. "Rusya'da eğer gerekli değilse yabancılarla konuşulmaz, göz teması kurulmaz ve gülümsenmez."

2. "İtalya'da herkesin içinde sümkürmek. Burnunu çekmek de aynı şekilde. Bunlar kaba sayılıyor ve eğer yaparsanız en az 10 kişi size peçete vermek isteyecektir."

3. "Norveç'te insanlar nasıl olduğumuzu sorduğunda gerçekten nasıl olduğumuzu söyleriz. Bizde olduğu gibi kibarlık olsun diye "iyiyiz" demezler.

4- İngiltere'de parmakla bir şey göstermek doğru karşılanmaz, ayıp........

© Denge