Türkiye’de yakın zamanda Türkiye Gazeteciler Cemiyeti (TGC), Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS), Gazeteciler Cemiyeti (GC), Medya ve Hukuk Çalışmaları Derneği (MLSA) ve NewsLabTurkey’in çatısı altında faaliyet yürüten Dijital Medya Araştırmaları Derneği’nin de aralarında bulunduğu çok sayıda meslek örgütü ve sivil toplum kuruluşu siyasi baskılarla karşı karşıya.

Aynı zamanda ekonomik zorluklar, yasal engeller ve toplumsal kutuplaşma bu örgütlerin ve kuruluşların etkinliklerini de sınırlandırdı.

Bu yazıda, Türkiye’deki basın meslek örgütlerinin ve de medya sektörü içerisinde faaliyet yürüten sivil toplum kuruluşlarının durumunu bazı örnekler üzerinden ele alırken yaşadıkları problemlerin çözüm yollarına dair önerilerimi de paylaşacağım.

Türkiye’de Basın Meslek Örgütlerinin ve STK’ların Durumu

Türkiye’de medya çalışanlarının ekonomik ve sosyal haklarını savunmak ve basın özgürlüğü için mücadele etmek amacıyla faaliyet yürüten TGS’ye üye olan medya çalışanları büyük baskı altında. 2018 yılında Doğan Grubu’nun elindeki medya kuruluşlarını Demirören Grubu’na devretmesinin ardından İpek Özbey, Çınar Oskay, Banu Tuna, İpek Yezdani ve Şebnem Turhan’ın da aralarında bulunduğu çok sayıda gazeteci işten çıkarılmıştı. O dönem konuyla ilgili açıklamalarda bulunan TGS, üyelerinden 43’nün işten atıldığını paylaşmıştı.

2023 yılında da Sputnik Türkiye’nin İstanbul ve Ankara ofislerinde çalışan 24 kişi yine sendikal nedenle işten atılmıştı. Greve giden medya çalışanları 201. gününde grevi sona erdirmişti.

TGS’nin ekonomik kaynakları çok kısıtlı. Sendika üye aidatları ve sınırlı bağışlarla finanse ediliyor. TGS çatısı altında faaliyet gösteren ve şu an AB’nin finansal desteğiyle çalışmalarını yürüten TGS Akademi ve Journo projeleri de gazeteciler açısından çok önemli. Ancak bu iki projenin gazetecilere sağladığı katkı ve destek konusunda tarafsız ve bağımsız kuruluşlar tarafından yapılmış bir anket çalışması ya da hazırlanan bir araştırma görmedim.

Basın özgürlüğünün ve ifade özgürlüğünün savunucusu olarak önemli bir rol üstlenen ve bu sebepten dolayı baskılarla karşı karşıya kalan meslek örgütlerinden biri de Türkiye Gazeteciler Cemiyeti. TGC’nin basın özgürlüğüne dair yaptığı açıklamalar ve eleştiriler, resmi makamlar tarafından görmezden geliniyor.

TGC, finansal zorluklarla da mücadele ediyor. TGC’nin en önemli gelir kaynağı üyelerinin ödediği aidatlardır. Hem TGC’nin üye sayısı sınırlı olduğundan dolayı hem de bağışlar ve sponsorlukların da büyük ölçüde gönüllülük esasına dayanmasından kaynaklı düzenli bir gelir akışı yok.

Diğer yandan da TGC, iç yapı ve yönetim modeli ve hükümetin medya politikalarına karşı yeterince sert ve etkili bir tutum sergileyememesi gibi pek çok sebepten dolayı da gazeteciler tarafından çokça eleştiriliyor.

Öte taraftan, Türkiye’deki yüksek enflasyon ve düşük bağış kültüründen kaynaklı sebeplerden dolayı olumsuz olarak etkilenen basın meslek örgütlerinden biri de Gazeteciler Cemiyeti. Bu durum cemiyetin finansal kaynaklarını sınırlandırıyor. Cemiyet, üyelik aidatları, proje bazlı fonlar (örneğin, AB destekli Media4Democracy projesi)........

© Daktilo1984