Sözlükte “bulmak, zenginleşmek, sevmek, üzülmek, öfkelenmek” anlamlarındaki vecd kökünden mastar olan vicdan ve aynı kökten vücdan, cide gibi sözcükler “bolluk, rahatlık, zenginlik”, vecd ise “üzüntü”, ayrıca “sevgi” anlamına gelir. Terim olarak vicdan, insanın içinde bulunan ahlaki otorite, ahlaki değerler ve eylemler hakkında hüküm verme ve yargılama yeteneğini ifade eder.

Türk Dil Kurumu, vicdan sözcüğü için “kişinin kendi ahlak değerleri üzerine dolaysız ve kendiliğinden yargılamasını sağlayan duygu” diyor. “Kendi ahlak değerleri”nin altını çizelim. Burada ahlakın nasıl şekillendiği önem kazanıyor, aslında vicdan dediğimiz şeyin bireysel olduğunu ortaya koyuyor.

Vicdan ya da duyunç, kişinin kendi niyeti veya davranışları hakkında kendi ahlaki değerlerini temel alarak yaptıklarını veya yapacaklarını ölçüp biçtiği bir kişilik özelliğidir. Vicdan, birçok dinde, birçok felsefi akımda, mistisizmde önem verilmiş bir kavramdır. Günümüzde kimileri “kamusal vicdan” ifadesini kullanmaktaysa da dinsel, mistik vb. alanlarda böyle bir kavram bulunmaz, vicdan kavramı bu alanlarda hep bireysel vicdan anlamında kullanılmıştır. Felsefeye göre, iç huzuru veya iç sıkıntısı vererek kişiyi uyaran vicdan bir kavram değil, kişinin bir........

© Cumhuriyet