André Glucksmann, Nicole Bacharan ve Abdelwahab Meddeb’in birlikte yazdığı La Plus Belle Histoire de la Liberté1 (Özgürlüğün En Güzel Öyküsü) adlı kitabın önsözünü okurken ilk cümlenin altını çizmeyi unutmuşum. Oysa benim öğrenim hayatımda öğrendiğim en önemli cümlelerinden biridir. 1955 yılında, lise bitirmenin kompozisyon sınavında sorulmuştu. Sadece bana değil, o yıl lise bitirme sınavına giren bütün öğrencilere sorulmuştu: “Roman yol boyunca gezdirilen bir aynadır” cümlesini yorumlayın.

Stendhal’ın Kırmızı ve Siyah romanının birinci kitabının XIII. bölümünün başında César Vichard de Saint-Réal’e (1639-1692) gönderme yaparak alıntıladığı ünlü cümledir bu. Araştırma yaptığınızda hemen hemen her yerde şu açıklamayı bulursunuz: “Romanlarında ‘acı gerçeğin’ peşinde koşan ve özellikle romantik esinli gençleri tasvir eden Stendhal, ‘Roman yol boyunca gezdirilen bir aynadır’ diyerek gerçekçiliğin öncüleri arasında yerini almış, dönemin toplumsal tasvirlerine eserlerinde geniş yer vermiştir.”

Bu giriş bölümünden çıkarmak zorunda olduğumuz bilgiyi yazalım:

1- 1955 yılı ve öncesinde liselerde kompozisyon (yazma sanatı) diye bir ders varmış ve lise diploması almak için bu dersten sınava girmek ve bir eleştirel deneme metni yazmak gerekiyormuş.

2- O yıl ve öncesinde liselerde Türk edebiyatının yanı sıra dünya edebiyatı öğretiliyormuş.

3- O yıl ve öncesinde Mersin Lisesi’nde olduğunca liselerde Cahit Öztelli gibi, Ziya Arıkan gibi, Aytekin Yakar2 gibi uzman lise edebiyat öğretmenleri varmış.

4- Yeni kuşaklar neden Türkçe konuşmayı ve yazmayı........

© Cumhuriyet