Uzun süredir kapalı duran “tamir çantamı” açıyorum. Bazı çok önemli evrensel kavramlar dilimize öylesine yanlış çeviriliyor ki düşünsel iletişimin bütün kapıları kapatılıyor. Siyasal konuşma ve tartışmalarda yıllardır bir “devlet aklı”dır gidiyor. “Devlet aklı” diyorlar ve hindi gibi kabarıyorlar, taşı gediğine oturttuk diye. Ama karavana attıklarından haberleri bile yok.

Bu çeviri “şey”in Fransızcası “La raison d’État”yı ele alalım. “La raison”un anlamı nedir? “Akıl, us, sağduyu.” “État”nın anlamı da “devlet”. O halde al sana “devlet aklı”. Yabancı dillerden çeviri yaparken iki gönül birleşince samanlık seyran olmuyor kardeş. Atalarımız bizden akıllıymış ki “Hikmeti hükümet” demişler ve “Sual olmaz” diye eklemişler.

Vikipedi’de yer alan bilgi şöyle: Devletin bekasının söz konusu olduğu durumlarda her türlü kuraldan muaf tutulmasını savunan siyasal anlayışa “hikmeti hükümet” denir. Devlet kriz halinde iken, varlığı tehlikeye düştüğü durumlarda hukuku askıya alarak aykırı faaliyetlerde bulunmasına doktrinlerde verilen isimdir. Güncel Türkçedeki karşılığı “hükümetin varlık nedeni”dir. Meşrutiyet tartışmaları yaşanırken Osmanlı İmparatorluğu’nda sıklıkla kullanılmış olan bir ifadedir. Fransızca “Raison d’État” kavramının karşılığı olarak Türkçede “devlet gereği” ya da “devlet aklı” olarak çevrilmektedir ki ikisi de anlam bakımından yeterli değildir. Hikmeti hükümet anlayışı tam olarak devletin varlığını ve devletin bekasını........

© Cumhuriyet