Bir zamanlar, ilkokulda, anaç öğretmenlerimiz yaramaz çocukları tanımlamak için “müziç mahluk” derlerdi. ABD’nin yeni büyükelçisi Mr. Tom Barrack’ın bir “müziç” yanı var. Geçenlerde bize yani laik ve çağdaş Türkiye Cumhuriyeti’ne ve onun halkına Osmanlı’nın amorf devlet düzenini önermişti, şimdi kalkmış Ortodoks Patrikliği’nin ekümenik (ökümenik) olduğunu dayatmakta. Bu durumda kendisine esaslı bir ders vermek gerekir oldu. Bu konuda 2004- 2009 yılları arasında Hürriyet gazetesinde ders niteliğinde epeyce yazı yayımlamıştım. Şimdi geçmişi bırakıp bugünkü yazımıza bakalım.

Türkiye Cumhuriyeti devleti başından beri Fener Rum Patrikanesi’nin ekümenik (ökümenik olarak da yazılıp söylenir) olduğunu kabul etmiyor. Kabul etmemesinde çok haklıdır. Neden mi?

Ancak AKP genel başkanı ve aynı zamanda Cumhurbaşkanı R.T. Erdoğan’ın bu konudaki düşüncesini atlamak olmaz, başbakan olduğu dönemde itirazcıları horlarcasına “Ecdadımı rahatsız etmediğine göre beni de rahatsız etmez. Ama benim ülkemde bazılarını rahatsız edebilir” demiş ki hiç de şaşırtıcı değil. Cumhurbaşkanlığı döneminde ise patriğe gönderilen resmi davette, adının önünde “ekümenik patrik” sıfatı yer almaktaymış. Bu “Devlet benim!” anlamına gelir ki bilen bilmeyene söylesin artık!

Peki nedir bu kabul edilmeyen ekümeniklik? Grekçe “oikoumene” sözcüğünden gelen ekümenik (oecuménique) sözcüğünün üç anlamı vardır: 1. Evrensel. 2. Bütün kiliseleri içine alan. 3. Evrensel yargılama yetkisi.

Daha kolay anlaşılması için bir örnek vereceğim: Roma’da bulunan papalık ekümenik bir makamdır ve Katolik papanın ekümenik olduğu Türkiye tarafından da kabul edilmiştir.

Bir kilisenin ekümenik olmasının ilk koşulu, öteki kiliseler tarafından ve aynı mezhebin kiliseleri tarafından öyle kabul edilmesidir. Roma’daki papanın bu sıfatı kabul ediliyor ama İstanbul patriğinin bu sıfatı kullanması kabul edilmiyor. Ancak Fener Rum Patrikhanesi’nin “primus inter pares” (“eşitler arasında birinci”)........

© Cumhuriyet