Hukukçuların, hukuk devletinin kapsamlı bir tanımını yapma çabaları süredursun, bağımsız uzmanlardan oluşan Venedik Komisyonu 2016 yılında, hukuk devletinin olmazsa olmaz standartlarını ortaya koymuş ve bu standartlar, Türkiye’nin de ilk üyelerinden olduğu Avrupa Konseyi’nin Parlamenter Meclisi (AKPM) tarafından 11.10.2017 tarihinde onaylanmıştır. Hukuk devletinin, söz konusu standartları şunlardır:

1- Yasallık

2- Hukuk güvenliği

3- Yetkilerin/gücün kötüye kullanılmasının önlenmesi

4- Yasa önünde eşitlik ve ayrımcılık yasağı

5- Adalete erişim olanakları.

Bu standartlar bir bütün oluşturur ve eksiksiz gerçekleştirilmelidir. Standartların içeriklerine ilişkin açıklamalar, Venedik Komisyonu’nun internet sitesinde yer almaktadır.

Belirtelim ki, insan haklarıyla ilgili temel sözleşmelere taraf olunması ve bu sözleşmelerden doğan yükümlülüklerin yerine getirilmesi de, hukuk devletinin mevcut standartları arasında görülmektedir.

AKPM, Venedik Komisyonu’nun koyduğu standartların güncellenmesini istemektedir. AKPM’nin hukuk işleri ve insan hakları komitesine göre, hukuk devletinin öğeleri bellidir ve hukuk devletinin güncellenecek standartları bu ögeler dikkate alınarak yeniden düzenlenmelidir.

Hukuk devletini oluşturan öğeler şunlardır: Yasallık, hukuk güvenliği, keyfi işlem/ uygulama yasağı, adalete erişim, insan haklarına saygı, yasa önünde eşitlik ve ayrımcılık yasağı. Güncellenecek standartlara, kamu gücünden başka bir gücün (örneğin sermaye gücünün) insan haklarını ihlal etmesinin önlenmesi; uluslararası hukuka saygı gösterilmesi; geçmişteki insan hakları ihlallerinin giderimi ile benzer ihlallerin tekrarını önleyici çözümler geliştirilmesi gibi yeni standartlar eklenmesi öngörülmektedir. ( Venedik Komisyonu Hukukun Üstünlüğü Kontrol Listesinin........

© Cumhuriyet