John Donne’ın yazdığı, Ferit Burak Aydar’ın çevirdiği “Çanlar kimin için çalıyor” şiirini, Ernest Hemingway de İspanyol iç savaşını anlattığı romanına ad yapmıştır:

“Hiçbir insan bir ada,/ Kendi içinde bir bütün değil ki,/ Herkes kıtanın bir bölümü/ Bütünün parçasıdır./ Bir toprak parçasını deniz alıp götürse,/ Avrupa küçülür./ Aynı hesap, ha bir adacık gitmiş/ Ha senin arazin gitmiş/ Ha bir dostunun arazisi/ Değil mi ki insanlığın bir parçasıyım./ Bu yüzden, iyisi mi sorma/ Çanlar kimin için çalıyor./Çanlar senin için çalıyor!”

1950 yılında Demokrat Parti yönetime geçince, din perdesine gizlenen bir kesime, Mustafa Kemal Atatürk’ün aydınlanma ilkelerini ortadan kaldırma fırsatı doğmuştu.

Ortaçağın insanı insanlığından eden bağnazlığının önünü Reform kesmiş; toplumu sanatta, düşüncede, bilimde, eğitimde de Rönesans geliştirmiştir. Atatürk bu gelişimi, 20. yüzyılda........

© Cumhuriyet