Του Δρ. Κωνσταντίνου Π. Μπαλωμένου*

Στις 27 Μαΐου 2025, το Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.), παρά τις αντιδράσεις της Ελλάδας και της Κύπρου αποφάσισε με ειδική πλειοψηφία και όχι με ομοφωνία (αποτρέποντας έτσι το ενδεχόμενο άσκησης βέτο), την έμμεση συμμετοχή της Τουρκίας στα ευρωπαϊκά εξοπλιστικά προγράμματα.

Παρά τις μεθοδεύσεις μερίδας εταίρων στην Ε.Ε. (που επιθυμούσαν να συμμετάσχει η Τουρκία στο πρόγραμμα SAFE), αλλά και την πρωτοφανή στα ευρωπαϊκά δεδομένα θεσμική εκτροπή στην οποία προέβησαν, τελικά οι πιέσεις της Κύπρου και της Ελλάδας έπιασαν τόπο και εξασφαλίστηκαν σημαντικές δικλείδες ασφαλείας όπως:

α) το άρθρο 16, όπου αναφέρει ρητά πώς «η συμμετοχή μιας τρίτης χώρας στο SAFE μπορεί να αποκλειστεί αν αυτή η χώρα θέτει άμεση απειλή στην ασφάλεια ενός κράτους-μέλους» και

β) η ενσωμάτωση του άρθρου 212 σε συνδυασμό με το άρθρο 218 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου σχετίζονται με την εξωτερική δράση της Ε.Ε. και προβλέπουν, ότι οι συμφωνίες οικονομικού, χρηματοδοτικού και τεχνικού περιεχομένου της Ένωσης με τους υποψήφιους εταίρους θα αποφασίζονται με ομοφωνία.

Η όλη εξέλιξη, προκάλεσε έντονες συζητήσεις στο εσωτερικό της Ελλάδας και χαρακτηρίστηκε τόσο από μερίδα εκπροσώπων του τύπου όσο και από τους γνωστούς λαϊκιστές – υπερπατριώτες του καναπέ ως εθνική αποτυχία και ήττα.

Τελικά όμως, η μερική συμμετοχή της Τουρκίας στην ευρωπαϊκή άμυνα τί είναι; εθνική αποτυχία ή μήπως εθνική ευκαιρία;

Υπό το πρίσμα αυτό, θα πρέπει να επισημανθεί ότι το ζήτημα της συμμετοχής της Τουρκίας στην ευρωπαϊκή άμυνα δεν είναι καινούριο.

Εδώ και δεκαετίες, η Τουρκία συμμετείχε έμμεσα ή άμεσα στην ευρωπαϊκή άμυνα και διαχρονική βασική στρατηγική της επιδίωξη, ήταν η πλήρης ένταξή της στις δομές της, καθώς και η συμμετοχή της στα ευρωπαϊκά εξοπλιστικά προγράμματα.

Συγκεκριμένα, το 1992 η Τουρκία έγινε συνδεδεμένο μέλος της Δυτικοευρωπαϊκής Ένωσης (Δ.Ε), χωρίς δικαίωμα ψήφου. Η Δ.Ε. την περίοδο εκείνη, αποτελούσε τον κύριο φορέα ευρωπαϊκής άμυνας πριν την ενσωμάτωσή της στην Ε.Ε. μέσω της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ).

Επίσης, τη δεκαετία του 2000, η Τουρκία ως μέλος του ΝΑΤΟ, ζήτησε θεσμοποιημένη πρόσβαση στις αποφάσεις και τις επιχειρήσεις της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας (ΕΠΑΑ).

Ειδικότερα το 2003, όταν η Ε.Ε και το ΝΑΤΟ κατέληξαν στη συμφωνία «Berlin Plus» όπου έδωσε τη δυνατότητα στην Ε.Ε. να έχει πρόσβαση στις αμυντικές δυνατότητες σχεδιασμού και υποδομής του ΝΑΤΟ για την εκπλήρωση των επιχειρήσεών της, η Τουρκία (ως μέλος του ΝΑΤΟ) είχε δικαίωμα αρνησικυρίας (ΒΕΤΟ) στη χρήση των δυνατοτήτων αυτών και άσκησε το δικαίωμα αυτό επανειλημμένα, σε επιχειρήσεις της Ε.Ε. που συμπεριελάμβαναν την Κύπρο. Επίσης, στο πλαίσιο αυτό, η Τουρκία είχε επιχειρησιακή συμμετοχή σε αποστολές της Ε.Ε. όπως την «Operation Concordia» στη Βόρεια Μακεδονία (2003) και την «Operation Althea» στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη (2004).

Η........

© Cretalive