“Gençler için kulüplere girmek ve boş zamanlarında beden terbiyesine devam etmek mecburidir. Hangi yaştaki vatandaşların ne kadar müddetle ve hangi mevsimlerde spor mükellefiyeti altında bulunacakları ve ne gibi devair ve müesseselerde beden hareketlerinin lâzım geleceği İcra Vekilleri Heyetince tayin olunur.”

Resmi Gazete’de 16 Temmuz 1938’de yayınlanan Beden Terbiyesi Kanunu dördüncü maddesi bu şekildedir. “Beden Terbiyesi Mükellefiyeti” uygulaması ise 1940’ta çıkarılan Nizamname ile başlar.

Uygulamanın başına Genel Direktör olarak Tümgeneral Cemil Tahir Taner getirilir. Teşkilat vilayetlerden kazalara, nahiyelerden köylere kadar bütün yerleşim birimlerine yayılacak, okul ve kışla dışında elli ve daha çok beden terbiyesi mükellefi bulunan yerlerde kulüpler, az olan yerlerde spor grupları kurulacaktır.

Tarım işlerinde bilfiil çalışanlar işin devamı müddetince izinli sayılacak, bunun dışında 12 ve 45 yaş arası bütün erkekler ile 12 ve 30 yaş arası bütün kadınlar mükellefiyete tabi olacaklardır.

Mükellefler haftanın belirli saatlerinde kulüplerde toplanarak “Mükelleflerin Marşı”nı söyleyecek; jimnastik, atletizm, hentbol, voleybol gibi mecburi; tenis, eskrim, futbol, siklet kaldırma gibi ihtiyari hareketler yapacaklardır.

Pek yaygınlaşamasa da 1945’e kadar süren uygulama 1964’te Danıştay tarafından Anayasaya aykırı bulunarak iptal edilir.

Konuya ilgi duyanlar Yiğit Akın’ın, başlığını Mustafa Kemal’in bir konuşmasından aldığı “Gürbüz ve Yavuz Evlatlar/Erken Cumhuriyet’te Beden Terbiyesi ve Spor” kitabına bakabilirler.

∗∗∗

Bir zamanlar Yaşar Okuyan diye bir politikacı vardı. MHP’den ANAP’a, DYP’den CHP’ye, galiba sekiz parti değiştirmiş, bir ara da Çalışma Bakanı olmuştu.

O yıllarda........

© Birgün