Geçtiğimiz hafta yayımlanan IMF Küresel Finansal İstikrar Raporu’nda, banka dışı finansal kuruluşların küresel döviz piyasasında daha etkin hale gelmesinin ve türev piyasalarda işlem hacminin artmasının, beklenmedik şoklara yol açma riskini iyice yükselttiğinin altı çizildi. Hepimizin bildiği gibi uluslararası parasal ve finansal sistemin kesintisiz bir biçimde sürmesinde 7-24 faaliyet gösteren küresel döviz piyasasının yaşamsal bir rolü var. 2025’te Trump 2.0 döneminin başlamasıyla birlikte doların değer kaybetmesi, ABD dolarının küresel rezerv para rolünün sorgulanır hale gelmesi ile bu piyasa daha yakından izleniyor.

Küresel döviz piyasalarının analiz edebilmek için en kapsamlı ve güvenilir veriyi “merkez bankalarının merkez bankası” olarak da bilinen, Basel’deki Uluslararası Ödemeler Bankası (BIS) sağlar. Her üç yılda bir tekrarlanan, 52 ülkedeki 1100’ü aşkın bankayı kapsayan anket çalışmasının (BIS Triennial Survey of Central Banks) 2025 sonuçları geçtiğimiz günlerde paylaşıldı.

Küresel döviz piyasalarında Nisan 2022 anketinde gündelik işlem hacmi 7,5 trilyon dolarken 2025’te bu tutar yüzde 28 artışla 9,6 trilyon dolara yükseldi. Bir fikir vermesi için, 2024’te küresel mal ve hizmet ticareti 33 trilyon dolardı. Bunun anlamı, bir yıllık ihracatın finansmanı 3,5 günlük döviz alım-satımıyla gerçekleşiyor. Yılın geri kalan günlerinde ise işlemler “döviz spekülasyonu” için yapılıyor.

Bizler ABD’nin gerileyen küresel hegemonyasını, dünya ekonomisindeki ağırlığının azalmasını tartışaduralım anket sonuçlarına göre küresel döviz işlemlerinde ABD dolarının belirleyiciliği devam ediyor. 2022 yılında döviz işlemlerinin yüzde 88,4’ünün bir ayağında ABD doları bulunurken 2025’te bu oranı yüzde 89,2’ye yükseldi. Avronun payı ise yüzde 30,6’dan yüzde 28,9’a geriledi. Japon yeni yüzde 16,8’lik ağırlığını korudu. Çin’in dünya ekonomisindeki yükselişi........

© Birgün