Kalıcı barışın inşası insan haklarının korunmasıyla mümkündür.

DEM Parti İmralı Heyeti, 6 Temmuz Pazar günü İmralı’da Abdullah Öcalan’la, ertesi gün de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüştü. Görüşmenin ana gündeminin yürütülen çözüm süreci, bilhassa da silahsızlanma ve Meclis’te kurulacak komisyonla ilgili olduğu yapılan açıklamalarda ifade ediliyor. Gelişmeleri yakından takip ediyoruz ve gerçekleşmesi için mücadele ettiğimiz barış adına umutluyuz.

İnsan hakları savunucuları olarak barış, ana ve daimi gündem maddemizdir. Bununla birlikte, kalıcı ve anlamlı barışın gerçekleşmesinin insan hakları ve özgürlüklerinin korunması ve geliştirilmesiyle mümkün olduğunun da farkındayız. Bu sebeple, geçen hafta yaşanan bazı hak ihlallerine dikkat kesilmemiz gerekiyor. İnsan hakları örgütleri olarak raporladığımız ihlaller, ifade özgürlüğü, işkence yasağı, siyaset hakkı ve kayyım politikalarıyla ilgili.

Leman Dergisi’nin 26 Haziran 2025’te yayımlanan sayısında yer alan bir karikatür sonrasında, İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından dergi hakkında ‘dini değerleri alenen aşağılama’ gerekçesiyle Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 216. maddesi kapsamında soruşturma başlatıldı. Soruşturmanın ardından, 30 Haziran Pazartesi akşamı Beyoğlu’nda Leman Kültür’ün bulunduğu bina önünde toplanan bazı gruplar tarafından nefret içerikli fiziki ve sözel şiddet gerçekleştirildi.

Ayrıca, soruşturma kapsamında Leman Dergisi yöneticisi ve çalışanı dört kişi (çizimi yapan karikatürist, derginin sorumlu yazı işleri müdürü, müessese müdürü ve grafikeri) evlerine baskın yapılarak, fiziki şiddet ve ters kelepçe uygulanarak gözaltına alınıp, tutuklandı. Derginin ilgili sayısı hakkında da toplatma kararı verildi.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı’nın (TİHV) açıklamasındaki aşağıdaki kısım Leman Dergisine yönelik sürece ilişkin insan hakları prensiplerini net bir biçimde ortaya koyuyor:

“Türkiye’nin en popüler ve tanınan mizah dergisinin yönetici ve çalışanları olmasına, davet edilmeleri halinde usulüne uygun şekilde ifade vermeye gidecek olmasına karşın evlerine baskın yapılarak yaka paça, hatta yalın ayak bir şekilde, yüz üstü yere yatırılıp ters kelepçe uygulanarak gözaltına alınmaları da hiçbir şekilde kabul edilmez. Çünkü, tüm bu fiiller silsilesi de işkence ve diğer kötü muamele uygulamak yoluyla ifade özgürlüğünün özünü ilga etmektir. Ancak daha da vahim olanı, gözaltına alma işlemi sırasında kişilere ters kelepçe uygulanarak yapılan işkence ve diğer kötü muamelenin taammüden görüntülerinin alınması ve yetkililer tarafından kamuoyuna servis edilmesidir.”

Bu olayda temel mesele, TİHV’in yanı sıra Türk Tabipleri Birliği (TTB), Özgürlük için Hukukçular Derneği (ÖHD) ve İnsan Hakları Derneği (İHD) olarak bizim de altını çizdiğimiz gibi: İşkence her koşul altında ve mutlak yasaktır.

İşkence ve kötü muameleyle ilgili durum, ülkemizdeki insan hakları alanındaki gerilemeye paralel bir seyir izliyor. Dünya İşkence Karşıtı Örgütü’nün (OMCT) 26 Haziran İşkence Mağdurlarıyla Dayanışma Günü vesilesiyle yayımladığı Küresel İşkence Endeksi’ne göre Türkiye, işkence açısından yüksek riskli ülkeler kategorisinde yer alıyor.

Yüksek riskli ülkeler, insan haklarına riayet ve işkenceye karşı güvencelerin uygulanması bakımından ciddi eksikliklerin olduğu yerler olarak tanımlanıyor. Bu kategoride yer alan diğer bazı diğer ülkeler şöyle: Pakistan, Hindistan, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Kolombiya, Meksika, Endonezya, Malezya ve Filipinler.

Esasen, OMCT’nin Küresel Endeksi İHD, TİHV, TTB ve bu alanda sahada çalışan diğer insan hakları örgütlerinin raporlarıyla da uyumlu.

Leman Dergisi süreciyle ilgili gözden kaçmaması gereken bir diğer olay ise Aslı Aydemir hocanın gözaltına alınıp tutuklanmasıdır.

Geçen haftadan bu yana gündemde olan bir diğer konu ise Halk TV ve Sözcü TV’nin ekranlarının 8 Temmuz itibariyle 10 gün boyunca karartılacak olmasıdır.

Halk TV hakkında verilen yürütmeyi durdurma kararı, maalesef ihlali tamamen kaldırmıyor. Diğer hak ihlalleri alanlarında olduğu gibi, basın özgürlüğü açısından da ülkemizdeki durum pek iç açıcı........

© Bianet