Yıl 1914. Mustafa Kemal, Sofya'da askerî ateşe olarak Sofya Operası’nda Giacomo Puccini’nin Tosca operasını izler ve çok etkilenir.

Yıl 1934. İran Şahı Rıza Pehlevi’nin Türkiye ziyareti vesilesiyle, Atatürk’ün talimatıyla "ilk Türk operası" Özsoy sahnelenir. Librettosu Atatürk'ün önerileriyle Münir Hayri Egeli tarafından yazılan opera, olağanüstü kısa sürede Ahmet Adnan Saygun tarafından bestelenmiştir.

Yıl 2019. Puccini'nin Tosca'sı, RAST Tiyatrosu, Amed Şehir Tiyatrosu ve Teatra Jiyana Nû iş birliği ile sahnelenecektir. Çözüm Süreci 2016'da sonlandırılmış, Kürtlere ve gayrimüslimlere yönelik baskılar artmıştır. Tarihin bu "ilk Kürtçe opera"sının bestecisi Ardaşes Agoşyan, librettosu Kawa Nemir'dir.

Agoşyan, Ermeni olduğu için kendisine kadro verilmeyeceğini öğrenince 15 yıldır görev yaptığı İstanbul Üniversitesi Devlet Konservatuarı'ndan istifa etmiştir. Kadro verme konusunda imza yetkisi olan bir kişi, "kafatası yapısı nedeniyle Türkiye’nin gerçek sahiplerinin kendileri olduğunu" öne sürerek onu kadrolu yapmayacağını söylemiş, bunun üzerine Agoşyan konservatuardaki görevinden istifa ederek 2018'de Amsterdam'a taşınmıştır. Çalışmalarını Amsterdam Üniversitesi'nde sürdürmektedir.

Dünya edebiyatının pek çok önemli eserini Kürtçeye kazandıran şair/yazar/çevirmen Kawa Nemir de o sırada Hollanda'dır. Mardin'de James Joyce'un Ulysses'ini çevirirken, Artuklu Üniversitesi'nde (Cumhuriyet tarihinde ilk kez bu üniversite bünyesinde kurulan Kürdoloji Enstitüsü'nde) görev yapan arkadaşlarının evlerine yapılan polis baskınlarından yılarak Joyce koleksiyonunun bir kısmını bavuluna koyup Hollanda'ya taşınmıştır. "Ben Joyce'u feda edemem" diyerek sürgün hayatını tercih eden Kawa, sürgündeki yazarlar için rezidansa çevrilen Anne Frank'ın güney Amsterdam'daki evinde kalmaktadır.

Kawa, Tosca'yı Kurmanciye çevirir, librettosunu yazar, Ardaşes de besteleri yapmaya koyulur. Operanın yönetmenliğini yapan RAST Tiyatrosu'nun kurucusu Celil Toksöz, Kawa'nın librettosunu, Ardaşes'in melodilerini sırtlanıp ekiple çalışmak üzere Diyarbakır'a gider. Operanın provaları tam başlamışken belediyeye kayyım atanınca Amed Şehir Tiyatrosu'nun salonuna el konulur. Batman, Mardin ve Van'a da kayyım atanmış, ekip tümüyle salonsuz kalmıştır. Ekrem İmamoğlu başkanlığındaki İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nden alınan izinle provalar İstanbul'a, çokça kez oyunları yasaklanmış Teatra Jiyana Nû'nun mekânına taşınır ve ekip, Kawa'nın librettosunu, Ardaşes'in melodilerini sırtlanıp Diyarbakır'dan İstanbul'a uçar. Oldukça kısa sürede yapılmak durumunda kalınan İstanbul'daki provaların ardından ekip, metni yazan Kawa ve operayı besteleyen Ardaseş ile ilk kez buluşmak üzere Rotterdam'a gider.

Rotterdam'daki ilk gösteri öncesi iki günlük prova süreleri vardır. Bir yandan Kawa, operadaki Kürtçe kelimelerin telaffuzunu Amed Şehir Tiyatrosu oyuncularına öğretmeye çalışırken, diğer yandan Ardaşes opera için yazdığı senfoniyi müzisyenlerle çalışmaktadır. Diyarbakır'dan İstanbul'a, İstanbul'dan Rotterdam'a taşınan provalar sonrasında "İlk Kürt Operası" Tosca, 25 Ekim 2019'da International Theatre Amsterdam’da sahnelenir.

Yıl 2025. Siyasi iktidarı elinde tutan AKP-MHP ittifakı, Türkiye'de bir "Kürt sorunu" olmadığını iddia etmektedir. Hakkari'ye, Esenyurt'a, Mardin'e, Dersim'e, Ovacık'a, Batman'a, Halfeti'ye, Akdeniz'e, Siirt'e, Van'a vs. kayyımlar atanmış, DEM Partili ve CHP'li seçilmiş belediye başkanlarının yerine vali ve kaymakamlar getirilmiştir. İstanbul Üniversitesi diploması iptal edilen İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu, yolsuzluk ve terör soruşturması kapsamında tutuklanmıştır.

Tüm bunlar olurken, bir yandan da Sırrı Süreyya Önder, Pervin Buldan ve yerine kayyım atanan Mardin belediye başkanı........

© Bianet