Yeni çözüm süreci için başlangıç kabul gören MHP lideri Devlet Bahçeli’nin geçen yıl Meclis’te DEM Partili milletvekilleriyle tokalaşmasının üzerinden bir yıl geçti. Bu süreçte Meclis komisyonunda yürütülen barış ve demokratikleşme tartışmaları 'dinleme' aşamasını geride bırakırken, gözler artık yasal düzenlemelere çevrildi. Sürecin birinci yılında gelinen aşamayı HDP’nin eski Grup Başkanvekili İdris Baluken, bianet'e değerlendirdi.

Meclis komisyonunun kısa zamanda ‘dinleme’ faslının tamamlanıp ‘yasal düzenleme’ tartışmalarına geçmesi bekleniyor. Sürecin başarıya ulaşması noktasında toplumsallaşmanın sağlanması hemen tüm taraflarca önemseniyor. Siz bu doğrultuda atılan/atılmayan adımları göz önünde bulundurduğunuzda eksiklikleri ve yapılması gerekenleri nasıl sıralarsanız?

Geçen yıl 1 Ekim'den başlayan süreç aşağı yukarı bir yılı geride bıraktı. Bu bir yıllık süreç içerisinde Türkiye'deki ana siyasal aksın savaş siyasetinden barış siyasetine doğru evrildiği söyleyebiliriz. Bu süre içerisinde daha çok toplumu hazırlama, toplumu alıştırma veya barış siyasetini toplumsallaştırma ile ilgili bir mesai harcandı. Yetersizlikler olmasına rağmen bu konuda belli bir düzeyde desteğin açığa çıktığını ifade edebiliriz. Birçok kamuoyu araştırması da bunu gösteriyor. Fakat sürece olan güven, süreçle ilgili destek boyutuna ulaşamadı.

Burada temel handikabın, barış siyasetinin kurumsallaşmasına, yasallaşmasına ya da barışla ilgili mekanizmaların oluşturulmasına bağlı yetersizlikler üzerinden doğduğu fikrimdeyim. Önümüzdeki dönemde barış siyasetine dair güvenin oluşturulabilmesi için hızla bu eksikliklerin giderilmesine ihtiyaç var. Bunun için yapılması gereken yasal düzenlemelerle işe başlanabilir. Bu konuda Meclis'teki komisyon üzerinden ciddi bir beklenti ifade edilmişti. Toplumda da beklenti oluşmuştu. Ancak Meclis komisyonu 13’üncü toplantısını geride bırakmasına rağmen daha çok dinlemelerle yetinen ve yasal düzenlemeler konusunda da kendisini teknik konulara hapseden bir perspektif veya bir çalışma tarzı ortaya koymuş oldu. Bunun aşılması önemlidir.

Türkiye'nin Kürt meselesinin çözmesi için çok ciddi demokratik reformlar yapmasına ihtiyaç var. Aynı zamanda da mevcut meselenin kök ana sorunlarına dair bir tartışma yürütmesine ihtiyaç var. Türkiye'deki reformizasyon ve demokratikleşme ile ilgili süreci Kürt meselesinden bağımsız olarak da acil bir ihtiyaç olarak ifade edebiliriz. Terörle Mücadele Kanunu’nda gerekli düzenlemeler, Türk Ceza Kanunu'nun antidemokratik mevzuatlarının ayıklanması, basın özgürlüğü, düşünce ifade özgürlüğü önündeki engellerin kaldırılması, seçim kanunu, siyasi partiler yasasında bir takım düzenlemelerin yapılması zaten uzun süredir Türkiye'nin ihtiyaç duyduğu konu başlıkları olarak tartışıldı.

Avrupa Birliği uyum sürecinde de bu ana başlıklar üzerinde ciddi sorunlar belirtilmişti. O nedenle hızla bir yol temizliği ve demokratikleşme ile ilgili yasal çalışmanın başlatılması bununla birlikte de Kürt meselesinin kök ana sorunlarına dair, bir tartışma zemini oluşturulmasına ihtiyaç olduğu kanaatindeyim. Bunun içerisinde eşit ve onurlu bir yurttaşlık tanımından tutalım da ana dili önündeki engellerin kaldırılmasına, adem-i merkeziyetçi bir idare sisteminin, yerel demokrasi modelini geliştirecek bir sistemin tartışılmasına kadar bu başlıkları genişletebiliriz.

Bu süre boyunca ‘barış ve demokrasi’ iç siyasetin öncelikli gündemi oldu. Yürütülen tartışmalar, çözüm önerileri farklı olsa da sürecin Meclis'te ilerletilmesi konusunda büyük oranda birlik sağlanmış durumda. Ancak toplum nezdinde bir güven eksikliği olduğu saha araştırmalarına da yansıdı. Toplum sürece siyasetçiler kadar sıcak bakmamamsının nedeni olarak ise CHP’ye ve toplumsal muhalefete yönelik devam eden baskılar işaret ediliyor. Siz barış ve demokrasi tartışmalarıyla paralel ilerleyen bu operasyonlara ilişkin ne söylersiniz?

Demokratikleşme başlığıyla Kürt meselesinin çözümü birbirinden ayrılmaz bir madalyonun iki yüzü olarak tanımlanabilir. Bir yerde antidemokratik ve otoriter çağrışımlar yapan uygulamaları hayata geçirirseniz öbür tarafta Kürt meselesi ile ilgili yapmış olduğunuz çalışmalarda istenen seviyede bir güven ortamı yaratamazsınız. Bu yönüyle CHP, hem son seçimde birinci parti olma vasfı taşıyor hem Cumhuriyet'in kurucu partisi olma niteliği var hem de Türkiye'de ana muhalefet işlevi görüyor. Bu pozisyonu olan bir siyasi partiye yönelik bu otoriter yaklaşımlardan, antidemokratik uygulamalardan vazgeçilmesi gerekir.

Burada mevcut iktidarın, barış siyasetinin güncel siyasi çıkarlara alet edilip edilmemesi meselesiyle; ülkenin ihtiyaç duyduğu toplumsal uzlaşmanın yaratılıp yaratılmaması meselesi üzerinde bir karar vermesi gerekiyor. Beklenti veya genel istek, demokratikleşme konusunda ilkeli, tutarlı ve herkesi kapsayan bir tavrın ortaya çıkmasıdır. Ama öte yandan bu tarz süreçlerde biliyoruz ki demokratik ve barışçıl gelişmeler kendiliğinden şekillenecek gelişmeler değildir. Belli düzeyde mücadeleye ihtiyaç duyan ciddi ortaklaşmalar bu taleplerin görünür kılındığı ve hükümet üzerinde baskı yarattığı etkinliklere ihtiyaç duyan konulardır. Bu anlamda muhalefetin mevcut müzakere sürecini, demokratikleşme açısından da elverişli bir mücadele zemini olarak kodlamasına ihtiyaç var.

CHP başta olmak üzere, DEM Parti dışında kalan bütün muhalefetin sürece yaklaşımının bu eksende yeniden ele alınması gerekir. Süreçle ilgili pozisyonu mevcut iktidarın yaklaşımları üzerinden değerlendirmek yerine burayı demokratik bir mücadele zemini olarak görüp ortak bir mücadele ile mevcut iktidarın sekter tutumlarını demokrasi ve barış yönü yörüngesine çekme doğrultusunda bir yoğunlaşma içerisine girilmesi gerektiği kanaatindeyim.

Sürecin bir aktörü de Abdullah Öcalan. ‘Barış ve Demokratik Toplum’ çağrısı ile PKK’nin feshini ve silahların bırakılmasını sağladı, süreç kapsamında sık sık çözüm önerileri de sunuyor. Komisyonun Öcalan’ı dinlemesi son toplantılarda Meclis gündemine girdi, ancak sıcak bakmayan siyasetçiler var. Sizce bu görüşmenin gerçekleşmesi süreci nereye taşır?

İvedilikle yerine getirilmesi gereken bir görüşme olarak değerlendirilmeli. Sayın Öcalan, 30 yılı aşkın bir süredir Kürt meselesinin demokratik siyasi çözümü doğrultusunda önemli bir çaba ortaya koyuyor. Açılan yolun mimarı olarak kendisini tanımlamak yanlış olmaz. Geçmişte de gerek 2013-2015 çözüm sürecinde gerekse de 1 Ekim'den itibaren başlayan bu yeni süreçte Sayın Öcalan'ın ortaya koyduğu duruş üzerinden demokratik alanın genişlediğini objektif olarak belirtebiliriz. Bu yönüyle yani Sayın Öcalan'ın hem barış siyaseti ile ilgili pozisyonu ortadayken hem de Kürt tarafı........

© Bianet