Fotoğraf, Osmanlı coğrafyasına diğer yeniliklerin hepsinden daha hızlı ulaşmış. Gerçek görüntüyü sabitleyen bu icadın Avrupa’da yaygınlaşmasıyla, İstanbul’da kendini göstermesi arasında fazla bir zaman farkı olmadığı bilinir. Fotoğrafın resim sanatının sonunu getireceğini sananlar olmuştu. Sonunu getirmedi tabii ki, etkiledi, değişimine gelişimine etkisi, katkısı oldu. Hatta zaman zaman resmin ve ressamın en büyük yardımcısına, hizmetkarına dönüştü.

19. Yüzyılın sonlarında ve 20. Yüzyıl başında yaşamış pek çok ressam, fotoğraflardan yararlanarak resimler yaptı. Sanatçının açık havaya çıkması ya da stüdyosunda hazırladığı dekoru, poz veren modeli görerek resmini yaratması yaygın bir yöntemdi. Ama gündelik hayatın detaylarından esinlenerek yapılan resimlerin gerçeklik duygusunu artırarak yansıtabilmesi için ressamlar fotoğraflardan yararlandı. Hatta bazen kendi hayallerinin önce fotoğrafını çektirdiler, sonra da bu fotoğraftan yararlanarak resimler yaptılar.

Fabrizio Casaretto imzalı ‘Aile Arşivinden Sebah&Joaillier Fotoğrafhanesi’ adlı kitabı okurken, fotoğrafçı-ressam işbirliklerinin belki de bizdeki en önemlilerinden birinin izini buldum: Pascal Sebah-Osman Hamdi Bey işbirliği. Osman Hamdi Bey’in bugün Türk sanat tarihinin temel taşı kabul edilen tablolarının çoğunu fotoğraflardan yararlanarak, hatta oradaki oryantalist kostümlere bazen bizzat kendisinin bürünüp fotoğrafını çektirerek yaptığı bilinir. İşte bu fotoğrafların üretilmesinde en büyük yardımcısı dönemin başarılı fotoğrafçısı Pascal Sebah olmuş. Kitaptan aktarıyorum: “Osman Hamdi Bey bu sıralarda fotoğraf gibi yepyeni bir sanat dalı ile uğraşan ve kent manzaralarında olduğu kadar portrelerde de çok başarılı olan Pascal Sebah’la tanıştı. Bu tanışma yeni bir ikili yaratmış gibiydi. Osman Hamdi Bey yaptığı tabloların birçoğunda fotoğraftan bir yardımcı araç olarak yararlanmaya başladı. Pascal Sebah, Osman Hamdi’nin istediği pozları çekebilmek için onunla birlikte gerekli ışık ortamlarını araştırmaya ve modelleri olabildiğince yalın biçimde fotoğraflamaya başladı. Gerek Osman Hamdi’nin kendisinin modellik yaptığı, gerekse başka modellerin kullanıldığı fotoğraflar artık........

© Artı Gerçek