Türk dünyasında kutlanan mevsimlik bayramlardan biri olan “Hıdırellez” ya da “Hıdrellez” Ruz-ı Hızır (Hızır günü) olarak adlandırılır. “Hıdırellez günü”, Hızır ve İlyas’ın yeryüzünde buluştuklarına günüdür. “Hıdırellez günü” Hızır’ın insanlara şans getireceğine inanılır. Hızırın kendisine yardım edenleri ödüllendirdiği, yardım etmeyenleri ise cezalandırdığı görülür.
“Hıdırellez”, İslam öncesi ve sonrası motifleriyle doludur. “Hızır’ın ölmezliği, bahar, yeşillik sembolü oluşu, her 6 Mayısta Hızır’la İlyas’ın buluşması” Türk dünyasında ve İslam dünyasında yüzyıllardır yaşatılan ortak yönler olarak anılmaktadır. Bu ortak motife göre, yaz mevsiminin genellikle 6 Mayısta kutlanan Hıdırellez günüyle birlikte başladığına ve 7 Kasımda da sona erdiğine inanılır. Yılın bu bölümüne “Ruzı Hızır: Yeşil, yeşeren gün” adı verilmiştir. Kış günleri olarak bilinen 8 Kasımdan 5 Mayısa kadarki güne de “Ruzı Kasım: bölen gün” denmiştir.
“Ruzı Hızır: Yeşil, yeşeren gün” adı verilen Hızır’ın bir yerde bulunan kuru ot yığını üzerine oturduğunda o kuru otları yeşerttiğine inanılmaktadır. “Hızır”ın bu özelliğinden Evliya menkıbeleri olarak bilinen Nefahat-ül Üns adlı eserde bahsedilmektedir.
Türk masallarında Hızır yer alır. Eberhard ve Boratav katalogunda, iki masal Hızır ile ilgilidir. 110 numaralı “Hızır ve Üç Erkek Kardeş” masalında, Hızır tarafından sınanır ve en küçük kardeş bu sınamaları geçerek ödüllendirilir. 111 numaralı “Hızırla Padişah” adlı masalda Hızır’ı bulup getirecek olanı padişah ödüllendirir.
Dinî kaynaklar içinde Hızır’la ilgili bilgilere rastlarız. Kur’an-ı Kerim’de anlatılan Musa Peygamber ile bir kişinin yolculuk öyküsünde geçen kişinin Taberî Tarihi’nde Hızır olduğu belirtilir. Kur’an-ı Kerim’de “Doğrusu İlyas da........

© Anayurt