Ankara Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yıldız Deveci Bozkuş, Pezeşkiyan'ın Erivan ziyareti çerçevesinde bölgedeki yeni dengeleri AA Analiz için kaleme aldı.

***

İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan 18 Ağustos'ta Erivan'a iki günlük bir ziyaret gerçekleştirmiş ve iki ülke arasında siyaset, toplum, kültür, sağlık, ulaşım, yatırım, turizm, sanayi, eğitim, ulaştırma, şehircilik ve sanat gibi çeşitli alanları içeren bir kapsamlı bir mutabakat zaptı imzalanmıştır. Bu ziyarete asıl damgasını vuran gelişme ise stratejik önemi itibarıyla öne çıkan Zengezur Koridoru olmuştur. İran ve Ermenistan yapılan bu ziyaretle, ilişkilerini "stratejik ortaklık" seviyesine çıkarma kararı aldıklarını da belirtmiş olsalar da ziyaretin içeriğinden çok zamanlaması dikkat çekmiştir. ABD'de 8 Ağustos'ta gerçekleşen üçlü zirve sonrasında Ermenistan ve Azerbaycan tarafından imzalanan üçlü mutabakat deklarasyonunun hemen ardından gerçekleşen bu ziyaretin, İran'ın son gelişmelerle ilgili duyduğu kaygıları ifade etme amacı taşıdığı düşünülmektedir.

Kısa süre önce Washington'da imzalanan "Trump Route for International Peace and Prosperity (TRIPP)" adlı "Uluslararası Barış ve Refah İçin Trump Yolu" Zirvesinin küresel yankıları devam ederken bölgesel aktörler de bu antlaşma ile ilgili tutumlarını dile getirmeye başladı. Zirvede, Ermenistan ve Azerbaycan Dışişleri Bakanları arasında "Barışın Tesisi ve Devletlerarası İlişkilerin Kurulmasına İlişkin Anlaşmanın" paraf edilmesiyle Türkiye, Rusya ve İran'dan farklı açıklamalar geldi. Bölgesel bir aktör olarak Türkiye, Azerbaycan ve Ermenistan arasında kalıcı barışın tesisine yönelik sağlanan bu ilerlemeden memnuniyet duyduğunu beyan etti. Bölgesel barış ve istikrarın sağlanması bakımından ABD'de imzalanan üçlü mutabakatı önemli bir gelişme olarak değerlendiren Türkiye, Güney Kafkasya'nın huzur ve refaha kavuşma konusunda tarihi bir fırsatın yakalandığını dile getirdi.

İran ve Rusya da barış görüşmelerini desteklediklerini ifade etmiş, ancak en sert tepki İran'dan gelmiştir. İran, ABD'de imzalanan bu deklarasyonun "Ermenistan'ı parçalayacağını" ve "Erivan'ın toprak bütünlüğüne zarar veren bir antlaşma" olduğunu ifade etmiştir. Ayrıca bu tür antlaşmalarda bölge dışı aktörlerden ziyade bölgesel aktörlerin devrede olması gerektiğine de vurgu yapmıştır. Dolayısıyla Pezeşkiyan'ın bu ziyareti zamanlama açısından oldukça manidardır. Öte yandan İran’ın bu ziyaret ile tarihi müttefiki olduğu Ermenistan'a son gelişmelerden duyduğu rahatsızlığı en üst düzeyde dile getirme amaçlı gerçekleştirdiği de görülmektedir.

Pezeşkiyan'ın ziyareti Tahran’ın Güney Kafkasya'da yaşanan gelişmelerden duyduğu rahatsızlığının emaresi olarak yorumlanabilir. İran sadece kendisinin değil Rusya'nın da bu konuda aynı fikirde olduğunu dile getirmektedir. Dolayısıyla İran, "Trump Yolu" olarak adlandırılan bu girişimin uzun vadede Tahran'ın yanı sıra Rusya, Çin ve........

© Anadolu Ajansı Analiz