Milli İstihbarat Akademisinden Dr. Celal Erbay, Türkiye'nin küçük modüler reaktör hamlesinin stratejik önemini AA Analiz için kaleme aldı.

***

Türkiye’de 4,8 gigavat kapasiteye sahip Akkuyu Nükleer Güç Santrali'nin devreye girmesine aylar kalırken, Sinop ve Trakya’daki yeni büyük reaktör projeleri için de çalışmalar hızla devam ediyor. Ancak küresel nükleer sahnede ilgi, fabrikada üretilip sahada “tak-çıkar” kolaylığıyla monte edilen Küçük Modüler Reaktörlere (SMR) daha fazla yoğunlaşıyor. 300 megavat altı bu kompakt yapılar, yatırım riskini düşüren kademeli kapasite artışı, pasif güvenlik sistemleriyle yüksek işletme emniyeti, sanayi bölgeleri veya ada şebekelerine yakın konumlanma ve gerektiğinde yüzer platform entegrasyonu gibi avantajlar sunuyor.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 2053 karbon sıfır vizyonuna paralel olarak Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, önümüzdeki 20 yılda Türkiye’nin enerji sepetine en az 5 gigavat SMR eklemeyi hedeflediklerini belirtiyor.

Birkaç yüz tonluk bir türbinin kara inşaatına gerek kalmadan fabrikadan tıra yüklenip doğrudan limana veya sahaya ulaştığını düşünürsek, SMR’ler nükleer enerjiyi tam olarak “endüstriyel lojistik” mantığına taşır. Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA), SMR’leri 300 megavat net elektrik çıkışı veya altı kapasiteye sahip, tek modülü fabrika ortamında üretilebilen reaktörler olarak tanımlar. Üretilen modüller tren, gemi ya da ağır yük kamyonuyla sevk edilip temele oturtulduktan sonra blok halinde birleştirilir. Bu yöntem, klasik reaktörlerdeki uzun saha işlerinin çoğunun aşılmasını sağlayarak finansman takvimini de oldukça kısaltır. SMR’ler “lego” mantığıyla çoğaltılabildiği için ilk modül devreye girerken ikinci modül sahaya taşınabilir. Böylece hem kademeli talep artışını karşılar hem de maliyetleri aşağı çeker.

Dünya genelinde birçok farklı SMR tasarımı üzerinde çalışılsa da üç temel eğilim ön plana çıkar. Bunlar, Akkuyu’da da kullanılan geleneksel basınçlı su reaktörleri, yüksek sıcaklıklı gaz soğutmalı reaktörler ve henüz konsept tasarım aşamasındaki ergimiş tuz ya da hızlı nötron reaktörleridir.

2025 itibarıyla ticari ölçekte çalışan iki SMR tasarımı bulunuyor. Bunların ilki olan Rusya’nın geliştirdiği KLT-40S yüzer nükleer santrali, Ocak 2025’te 1 milyar kilovat saat eşiğini aşarak güvenilirlik testini başarıyla geçti. Diğer tasarım ise Çin’in Hainan adasındaki 2026’da şebekeye bağlanması hedeflenen Linglong One (ACP-100) reaktörüdür. Yılda 1 milyar kilovat saat elektrik üretme kapasitesine sahip olan reaktör yaklaşık 520 bin........

© Anadolu Ajansı Analiz