Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. İzzet Arı, Türkiye'nin yer altı kaynaklarını ve potansiyel gücünü AA analiz için kaleme aldı.

***

Madenler ekonomik büyüme ve kalkınma için önemli emtialar arasında yer almaktadır. Yer altı zenginlikleri enerji, sanayi, telekomünikasyon, ulaşım, sağlık gibi pek çok alanda yaygın bir kullanım alanına sahiptir.

Türkiye bulunduğu jeolojik kuşak itibarıyla mineral çeşitliliği bakımından dünyanın zengin ülkeleri arasında yer almaktadır. [1] Dünya çapında ticareti yapılan 90 mineralden 70'ine ev sahipliği yapan Türkiye, mineral çeşitliliği açısından dünyada 10. sırada yer almaktadır. Türkiye, dünyadaki endüstriyel ham madde rezervlerinin yüzde 2,2'sini, kömür rezervlerinin yüzde 1’ini, jeotermal enerji potansiyelinin yüzde 0,8'ini ve metalik mineral rezervlerinin ise yüzde 0,4'ünü elinde bulundurmaktadır. [2] Madencilik sektörünün ekonomideki rolünü daha belirgin incelemek için Gayri Safi Yurt İçi Hasıla'ya (GSYH) olan katkısına bakılmalıdır. Bu oran 2023 yılı için incelendiğinde Türkiye'nin madencilik sektörünün GSYH içerisindeki payı 270 milyar lirayla yüzde 1,02'dir. [3]

Türkiye'nin mineral üretimi 2023'te yaklaşık 837 milyon tona ulaştı. Bu üretimin dağılımına bakıldığında yüzde 70 çimento ham maddesi, yüzde 12,4 endüstriyel ham madde, yüzde 10 enerji ham maddesi, yüzde 5,3 metalik mineraller ve yüzde 2,1 doğal taşlardan oluştuğu görülmektedir. [4] Türkiye, dünyadaki bor madeni rezervinin yüzde 73'üne sahiptir. Bor, ülke ekonomisine en fazla ihracat geliri oluşturan madenler arasındadır. 2023 yılının sonu itibarıyla Türkiye'nin bor rezervleri yaklaşık 3,2 milyar tondur. İç tüketimde kömür ve jeotermal kaynaklar öncelikli olarak elektrik ve ısınma ihtiyaçları için kullanılmakta; bor ise yoğun olarak deterjan, temizlik ve tarım gübresi olarak evsel tüketimde kullanılmaktadır. Diğer mineraller başta inşaat, demir-çelik, çimento, otomotiv, savunma, mücevher olmak üzere cam, seramik, fayans, elektronik, deterjan, tarımsal gübre üretiminde ham madde girdisi olarak kullanılmaktadır. Türkiye, çoğu cevherde tüvenan [5] ve konsantre ihracat yapmakta olup sanayiye ham madde sağlayacak ara ve uç ürün noktasında genellikle ithalatçı konumundadır. [6] Türkiye'nin yeraltı kaynaklarının büyük bir kısmı, özellikle bor ve feldispat gibi endüstriyel ham maddeler, ihraç edilmekte ya da ham veya yarı işlenmiş formlarda kullanılmaktadır.

Madencilik sektörü Türkiye'nin dış ticaretinde kayda değer bir yere sahiptir. Türkiye'nin toplam ihracatının yüzde 2,26'sı........

© Anadolu Ajansı Analiz