Gagauz dili, Oğuz grubuna ait bir Türk lehçesi gibi görünüyor, Türkiye’de konuşulan Türkçe ’ye oldukça yakındır. Ancak Sovyet döneminde Rusça ‘nın dayatılması sonucu ciddi bir asimilasyon yaşanmıştır. Bugün Gagauzya ‘da üç resmi dil bulunmaktadır: Gagavuz’ca, Rusça ve Rumence. Genç kuşak arasında Rusça baskındır ancak son yıllarda Gagauzca’nın yeniden canlandırılması yönünde dil eğitim programları ve medya faaliyetleri artmıştır.

Kültürel olarak, Gagauzlar geleneksel Türk motiflerini Hristiyanlıkla harmanlayarak özgün bir yaşam tarzı geliştirmiştir. Halk müziği, dokumacılık, tarım gelenekleri ve ağırlıklı olarak üzüm yetiştiriciliği Gagauz kültürünün önemli unsurlarındandır. Bizde bazı yörelerde olduğu gibi arife, bayram ve Perşembe günleri ölüler için günlük yakma geleneği yaşıyor. Ben anamın ve babamın mezarında arife günleri hâlâ günlük yakarım. Bu adet onların bana vasiyetidir. Şaman inancından intikal eden bir imani ritüel.

Şarap ve Hıdırellez Şenlikleri

Gagauz halkının en önemli geleneksel festivalleri arasında şarap şenlikleri ve Hıdırellez (Hederlez) öne çıkar. Bu şenlikler, hem doğaya olan bağlılığın hem de tarihsel-kültürel sürekliliğin izlerini taşır.

Şarap Şenlikleri, üzüm hasadından sonra yapılır ve aslında eski Türk tarım ritüelleriyle Hristiyanlık sonrası geleneklerin bir sentezidir. Bu şenliklerde doğurganlık, bereket ve topluluk dayanışması ön plandadır. Ritüeller, şarap sunumları, danslar ve ilahilerle zenginleştirilir. Ortodoks kilisesi, bu tür halk festivallerine mesafeli kalsa da, halk nezdinde bu festivaller heyecan ve neşe ile kutlanır. Tanrı ve Tanrı’yı temsil edenler zaten insanların mutlu olduğu hiçbir şeyi istemez ve hoş görmez.

Şarap, insanlığın ilk rüyasıdır. Henüz yazı yokken, tanrılarla konuşmanın yolu şaraptan geçerdi. Sümer'de İnanna, Babil'de Tammuz, Mısır'da Osiris; hepsi toprağın kanıyla,........

© Akdeniz Gerçek