Birinci Dnya Harbi'nin patlak vermesi, caydrcln paradoksal doasnn tarih bir veskasdr. Dnemin Alman anslyesi Bethmann Hollweg ve stratejistleri, Rusya'nn birka yl ierisinde asker kapasitesini dramatik ekilde artraca ngrsyle, bu tehdidi erken safhda ortadan kaldrma sikiyle harekete gemitir. Burada caydrclk, beklenenin tam aksi bir sonuca gebe olmutur.

Salih imek/ Yazar

Rusya'nn Ukrayna'ya ynelik 2022 senesinde balatt sava, Avrupa'nn Souk Sava sonras benimsedii liberal gvenlik anlaynn tarih ve sistemik snrlarn keskin ekilde aa karmtr. Bu atma blgesel ve asker bir mes'eleden ziyde, Avrupa'nn btncl bir siyas paradigma hlinde tkip ettii diplomasi temelli bar doktrinini ve ekonomik bamlla dayal pasifizasyon (barlatrma/pacification) stratejilerini derin bir krize srklemitir. Rusya'nn Kiev'e ynelik saldrs, klasik jeopolitik paradigmalar yeniden canlandrarak, Avrupa'nn jeostratejik nceliklerini ve gvenlik anlayn kkten sorgulamasna sebep olmutur.

Bu noktada Avrupa, mevcut atmann mhiyetini 2022 evvelinde yanl yorumlayarak, ekonomik ve diplomatik angajmann mutlak te'sirine dir ar gven duymu, asker g faktrnn ehemmiyetini byk lde gz ard etmitir. Ukrayna'daki kriz, bu varsaymn ne kadar byk bir stratejik hatya dntn aka gzler nne sermitir.

Avrupa'nn pasifize politikalarnn varsaymlar

Avrupa'nn 1990 sonras Rusya'ya ynelik benimsedii stratejik doktrin, zellikle Almanya'da "Wandel durch Handel" (ticaret yoluyla dnm) prensibi ile ifde edilen ekonomik entegrasyon teorisi zerine kurulmutu. Bu teorinin ess, ekonomik bamlln siyas atma ihtimlini azaltaca ve devletleri liberal-demokratik deerlere yaknlatraca fikrine dayanyordu. Ancak bu varsaym, Almanya'nn gnmzdeki en mhim siyaset bilimcilerinden Herfried Mnkler'in ak ekilde tenkit ettii zere, yanl hesaplamalar ve idealist nyarglar ieriyordu.

Mnkler, Avrupa'nn Rusya'ya ynelik bu politikalarnn, Kremlin'in stratejik kltrn, tarih gvenlik algsn ve jeopolitik siklerini hesaba katmadan, yalnzca ekonomik manta dayanarak gelitirildiini ifde etmektedir. Mnkler'e gre ekonomik bamllk, her zaman bar ve ibirliini salamamaktadr. Aksine, bamll kontrol eden devletin elinde stratejik bir silaha da dnebilmektedir. Nitekim Nord Stream boru hatlaryla Rus gazna duyulan bamllk, Rusya'nn Avrupa zerindeki stratejik etkisini artrm ve Avrupa'nn siyas irdesini zayflatmtr.

Ayrca Mnkler, NATO'nun douya genileme siyasetinin, Avrupa'nn ekonomik angajman politikalaryla elitiini ve paradoksal sonulara yol atn im eder. Bir yandan ekonomik ilikilerle Rusya'y skinletirmeyi hedefleyen Avrupa, dier yandan NATO'nun genilemesiyle Kremlin'in tarih gvenlik korkularn harekete geirmitir. Bu stratejik tutarszlk, Rusya'nn daha sert ve agresif tepkiler vermesini tetiklemitir. Avrupa'nn NATO genileme stratejisiyle ekonomik angajman senkronize edememesi, sonuta pasifize politikalarnn etkisiz kalmasna yol aan stratejik bir hat olmutur.

Avrupa'nn pasifizasyon yaklamnn stratejik ve ahlk snrlar

Avrupa'nn Rusya'ya ynelik pasifize siyasetinin baarszl, yalnzca stratejik deil, ayn zamanda ahlk ve normatif adan da derin sorunlar ihtiv etmektedir. Avrupa, ekonomik karlarn gzetirken Rusya'daki demokratik gerilemeyi ve otoriterlemeyi srekli grmezden gelmi, evrensel deerleri pragmatik ekonomik karlarn glgesine terk etmitir. Bu yaklam, sonuta Rusya'nn otoriter yapsn daha da kuvvetlendirmesine yol amtr. Avrupa'nn deer temelli d politika retoriiyle eylemleri arasndaki bu tutarszlk, Kremlin'e stratejik bir stnlk kazandrmtr.

Grcistan (2008) ve Krm (2014) krizleri sonras uygulanan yaptrmlarn stratejik etkinlii de snrl kalmtr. Avrupa, Rusya'nn ekonomik ve siyas izolasyonla kar karya kaldnda geri adm atacan varsaymtr. Fakat bu varsaym, Kremlin'in in ve ran gibi dier aktrlerle alternatif ittifaklar kurmasna yol aarak stratejik derinliini ve diren kapasitesini artrmtr. Dolaysyla yaptrmlar, caydrcl salamak yerine Rusya'nn agresif stratejilerini besleyen bir unsur hline gelmitir.

Sonu olarak Avrupa'nn pasifize stratejisinin baarszln douran temel sebep, ekonomik entegrasyon teorisinin jeopolitik ve asker-stratejik gereklerle........

© Açık Görüş