Depremin toplumsal ve psikolojik artlar yllarca srebilir. Bu yzden depremleri sadece jeolojik deil, ayn zamanda sosyolojik bir olgu olarak grmek zorundayz. nk depreme dayankl ehirler, mhendislik temelli almalar ile birlikte gnllle dayal dayanmac kltr ve gl bir toplumla ina edilir.

Prof. Dr. Celalettin Yank/ Bursa Uluda niversitesi

stanbul merkezli deprem, bir kez daha bu doa olaynn sadece yer bilimsel bir olay olmadn, sosyal, ekonomik ve kltrel adan da nemli bir vaka olduunu gstermitir. nk deprem, sadece yer kabuundaki ani hareketlerin rn olan bir doa olay deildir. Ayn zamanda toplumsal hafzay tekrar gndeme getiren, sosyal dokuyu, yaam pratiklerini ve insan ilikilerini dntrebilen bir vakadr. zellikle aktif fay hatlarnn sk getii lkemizde deprem, jeolojik bir gereklik olmann ok tesine geer; sosyolojik, ekonomik, kltrel ve psikolojik boyutlaryla birlikte deerlendirilmesi gereken kapsaml bir toplumsal olgudur.

Trkiye'nin depremle ilgili kolektif hafzasnda 1939 Erzincan, 1999 Marmara ve 2023 Kahramanmara depremleri gibi byk felaketler derin izler brakmtr. Bu depremler, sadece binalarn deil, kolektif bilincin ve hafzann da nasl ekillendii hususunda bizlere rnekler sunmaktadr. Her yeni deprem, gemi hznlerin ve aclarn da yeniden canlanmasn beraberinde getirir. Bu nedenle, "deprem" kelimesi bugn birok insan iin; kayp, yalnzlk, aresizlik, korku ile dayanma, gnlllk, bir arada olma gibi bireysel ve sosyal ierikli hem olumsuz hem de olumlu duygular tetikleyen bir simgeye dnmtr.

Depremin sosyal merkezleri

Nasl ki yer kabuundaki katmanlar arasnda bir enerji birikimi oluyorsa, toplumsal katmanlar arasnda da benzer bir enerji birikimi oluyor, bu birikim sayesinde dayanma duygusunda art meydana geliyor. Ancak depremler, toplumsal katmanlar arasnda birtakm farkllamalarn da grnr hle geldii anlardan biridir. Ayn byklkte bir deprem, farkl sosyal katmanlarda farkl etkiler dourabilir. rnein lks konutlarda yaayanlar, gecekondu blgelerine oranla daha az maddi kayplarla karlaabilirken, gecekondu blgelerinde yaayanlar hayatlarn ve en yaknlarn kaybedebilir.

zellikle plansz meknsal kmelenmelerin hkim olduu blgelerde yaayanlar, depremlere kar daha savunmasz kalmaktadr. Salksz binalar, altyap eksiklikleri ve acil yardm hizmetlerine eriimdeki zorluklar, bu blgelerde ykmn boyutunu kat kat artrr. Dolaysyla deprem, sosyal ayrmlarn plak bir gstergesi hline gelebilmektedir.

Afet sonras srelerde dezavantajl gruplar uzun yllar sren maddi, manevi ve sosyal kayplarla mcadele etmek zorunda kalr. Bu nedenle meknsal dalmlarn eitsizliinin ar yk de toplumun zerine........

© Açık Görüş