D. Mehmet Doan, amzn karmak fikir ve kltr ortamnda sarslmaz bir durula yol alan, eletirel dnceyi hayatn merkezine koyan nadir mtefekkirlerden biriydi. O, yalnzca gemiin muhasebesini yapmakla kalmayp, gelecee dnk salam kprler kurmay amalamt.

Eyp Beyhan/ Yazar

Necip Fazl Ksakrek'in iki eserinde geen "Gzel insanlar gzel atlara binip gittiler..." ifadesi, 11 Austos 2024'te ebediyete irtihal eden D. Mehmet Doan' anlatmak iin en isabetli cmlelerden biridir. O, sadece bir yazar, fikir adam ya da kltr insan deil; kelimelerle, fikirlerle ve eylemlerle yorulmu, "medeniyet nbeti" tutan bir mtefekkirdi. Hayatn, Trkiye'nin kltr ve dil mcadelesine adam, tevazu, samimiyet ve aksiyonerliiyle entelektel dnyamzda nadide bir yer edinmiti.

Eletirel dnce ve felsefesi

D. Mehmet Doan'n dnce dnyasnda eletirel dnce, hakikate ulamann ve toplumsal gelimenin temel aracyd. Onun iin eletiri ykmak deil, ina etmek; yanllar sorgulamak ve dorular savunmakt. Bu yaklam, dnce ve eylem arasnda sk bir ba kuran Doan'n hayat disiplini haline gelmiti. Mehmet Akif'in "Szn odun gibi olsun, hakikat olsun tek" dsturu, onun dnce yolculuunun pusulasyd.

Eletirel dncenin iki temel aya vard: fikr istikamet ve ahlaki tutarllk. Mill ve manevi deerlerden beslenen salam bir fikr omurga, savunulan dncelerin bizzat yaantyla dorulanmas demekti. Doan, yazdklarn yaar, yaadklarn yazard. Tarih bilinci, onun entelektel dnyasnn temel talarndan biriydi; gemii nostalji deil, bugn anlamann ve gelecei ina etmenin anahtar olarak grrd. Bu yzden hem takliti modernlemeye hem de donmu muhafazakrla eletirel mesafede durdu.

Doan'n "Batllama haneti" adl eseri, Trk modernleme tarihine ynelik en keskin ve zgn eletirilerden biridir. Tanzimat'tan itibaren Batllama adna milletin kendi kklerinden kopuunu, kltrel ve ahlaki deerlerde meydana gelen tahribat net ve arpc biimde ortaya koymutur. Ona gre, modernleme ancak mill ve manevi deerlerin temeli zerine ina edildiinde anlam kazanr; aksi halde kltrel intihara yol aar.

Batllama srecinde devletin slami........

© Açık Görüş