erif Mardin analizinin ilgin bir zellii vardr ve bu durum mahalle basks kavramnda da ortaya kmtr. Vard sonular veya tezler genel olarak sahada ortaya kt haliyle kendi ait olduu Batc-liberal-sol sekler evrelerin nyarglarn desteklemekten ziyade onlarn ideolojik tercihleriyle eliik durumdadr.

Ercan en / Sosyolog-Siyaset bilimci

erif Mardin'in zengin teorik perspektifi ve bulgular zerinde almak, sosyal bilimciler iin mspet olsun menfi olsun her adan uyarcdr. nk onun dnce/yntem akn, analize srekli yeni gelerin katld ve ana dnceyi oluturmaya devam ettii agonistik bir sre veya programatik bir yaklam olarak nitelendirebiliriz. Ve bu anlamda onun analizine katlmak da eletirmek de her zaman verimli olmutur.

Anglo-Sakson bilim evrelerinden ve daha sonralar Max Weber'den olduka etkilenen ve haliyle vakti zamanndaki Trkiye'deki Jakoben Fransz etkisindeki normatif bilimcilikten kendini kurtarm olan erif Mardin'in temel ynelimi, Osmanl-Trk modernlemesi analizlerinde ve din sosyolojisindeki metodolojik tercihlerinde kendini gstermektedir. Bu almalarn ayrt edici zellii olarak ne kan husus: Din, toplum-siyaset-kltr ilikilerinin; psikolojik, sosyolojik ve tarihsel temellere dayal ok katmanl bir okuma biimiyle analiz edilmeye allmasdr.

erif Mardin, Trkiye'de gnmze kadar dahi etkisi gittikce azalsa da hakim olan 'normatif dncenin ezici hakimiyetine' dayal sosyal bilim paradigmasnn yerine din olgusunu, aktrlerin eylemleri dolaysyla tezahr ettii toplumsallklar, siyasallklar zerinden analiz etmek konusunda yeni bir sayfa amtr. zellikle 'Din ve deoloji'(1969) ve devamndaki "Bedizzaman Said Nursi Olay"(1992) almalarnda sosyal bir olguyu aktrleri zerinden ideolojik/kltrel balam ierisinde analiz etmeye alarak Trkiye iin o yllarda nispeten yeni bir metodun ncln yapmtr.

erif Mardin'in FET gzlemi

Keza Trkiye'nin bana bela olan FG hareketini ideolojik/kltrel balam iinde incelemek iin de giriimlerde bulunmu fakat bu konunun enteresan bir ekilde sosyolojik incelemeye msait olmamasn da tarihe bir kayt olarak dmtr. "nk ona gre Glen hareketini incelemek, onlarn, kendilerini sosyal bilimciye istedikleri gibi yanstma konusundaki abalar dolaysyla, arkada hep karanlk bir alan brakacak, dolaysyla hi mmkn olamayacakt." Takiyyeyle gizlenen bu karanlk alandan neyin ima edildii o dnem iin ak olmasa da bugnk bilgilerimizle bu alann, cemaatin kendi hiyerarik i yapsnn tepesinde bulunan ve tamam 15 Temmuz darbe giriiminden ok nce yurtdna kam (ncelikle ABD, Almanya ve ngiltere) ynetici kadronun ve onlarn ilikileriyle rl bir network'n ta kendisi olduu ortaya kmtr.

erif Mardin kendi ifadeleriyle rgt yle anlatmaktadr:

Cemaatleri yaptrc bir tutkal vardr. Bunun bir i organizasyona bal olmas lazm. Amerika'da 4 ay kadar Trk rencilerin yzde 80'inin Glen cemaatine bal olduu bir yerde kaldm. tekilatlanmasn hi zemedim. Bu i tekilatlanma aslnda tutkal ekli, bizim tandmz bir tutkal ekli deil. O bir inan, bir yaknlama, bir yardmla birlikte cemaatin eperini kurma, btn onlarn birlikte olduu bir tutkal. Bu, yeni zerinde durulmas gereken ve i tekilatn yerini alm olan hakiki, yeni bir toplumsal tutkaln ortaya km olmas meselesi. Ve dinn nasl bu fonksiyonu ifade ettii veya dine benzer inanlarn byle bir tutkal ortaya karttn biliyoruz. Onun ben esrarn zemedim. ...Fethullah cemaatine bakld zaman i organizasyonuna bakmamak lazm onu bulamazsnz. imdiye kadar kullandmz metotlarla aratrlmaya msait bir tutkal deil. Bir taraftan da Hoca'nn alamas bence Trkiye'de ok tesirli olmu bir eydir. nk samimiyetini gsteriyor. Trkiye'de yaptnz bir eyin samimiyetini gsterdiiniz zaman karlk alrsnz. Cemaatin iindekilerin ne dereceye kadar ideolojik bir eksen etrafnda birletirildiklerini ok iyi karamyorum. Bizim aletlerimiz, sosyolojik yaklamlarmz orada bir tekilat arar. Cemaatin yaptrcs olan ey neyse, ne sonu verecei, kimleri ataca, kimlerin sonradan peinden gidip 'sen bizim adammzdn, ktn' deyip kimleri aratraca ey deil. Cemaatin bulut gibi altn fakat bulutun iine giren uaklarn da kolay kmadn gryoruz.

Tedbir adyla takyye

Prof. Dr.Yksel Takn da 2016 ylnda 15 Temmuz darbe giriiminden hemen nce yazd bir makalede ayn probleme deinerek, Glen'le ve Glen Cemaati'yle veya kendilerinin uygun grd ifadeyle 'Hizmet Hareketiyle' ilgili akademik almalarda nesnellik ltnn ounlukla skalandn belirterek, "Sz konusu din cemaatin, kendi algsna dair abartl bir titizlik gstermesi ve halkla ilikilere byk enerji harcamas da, yaplan almalarn nesnelliini zedeleyebiliyor." demektedir.

erif........

© Açık Görüş