Suriye'deki deiim, Avrasya gvenlii asndan, eer nlenmezse, in'in kayglarn artrabilecek riskler tayor. Suriye'deki terr gruplarnn Afganistan ve Orta Asya balantlarnn kontrol edilmesi gerektii belirtiliyor. Suriye'deki istikrarszln Irak ve daha geni blgeye yaylma ihtimalinden duyulan kayglar, in'in BM daimi temsilcisi tarafndan aka dile getirildi. Bu durumda Suriye'deki deiim sonras ran'n Afganistan ve Orta Asya'da izleyecei politikalara dikkat edilmesi nem tayor.

Dr. Mustafa Tter/ Akademisyen, Yazar

Suriye'de Esad sonras gei sreci ve siyasal deiim kolay olmayacak. Artan global jeopolitik gerilimler dnldnde Suriye'deki istikrarszln nmzdeki yllarda devam edeceini ngrmek zor deil. Krizi daha da karmaklatran en byk problem ise srail'in Suriye'ye ynelik saldrgan tutumu. Trump dneminde ABD ve Trkiye arasnda bir tr uzla salansa bile srail ve Trkiye arasnda ciddi gven sorunlar var ve bu sorunlar artacaa benziyor. Rusya bugn itibariyle Ukrayna'daki pozisyonunu korurken Trump'n bar plannn gereklemesinin en azndan zaman alacan ngrmek mmkn. Yaplan son aklamalar Moskova'nn blgede yeni bir oyun oynamaya istekli olabileceini gsteriyor. te yandan Ortadou'da oluan belirsizlik karsnda in'in nasl admlar ataca her zamankinden daha da nemli hale geldi. Suriye'de meydana gelen deiim, in'in nmzdeki aylarda ran'a daha fazla yaknlamas sonucunu dourabilir. Suudi-ran uzlann zarar grmemesi ve daha ileri bir seviyeye tanmas, in'in Ortadou ve Krfez blgesindeki karlar asndan hayati nemde.

in asndan ran'n deeri sanldnn aksine daha da artacak gibi grnyor. in'in Irak'taki karlarnn korunmas; Asya-Pasifik entegrasyonunun Bat Asya stununda ASEAN-Orta Asya-Krfez geni balantsnn glendirilmesi; Rusya ve Hindistan'a ynelik dengeli politikann srdrlmesi ve Trump dneminde Avrupa'yla ibirliinin gelitirilmesi gibi amalarn gerekletirilmesi iin in'in global diplomasisinin merkezine yerleen Global Gney'in stratejik zerklii ve ekonomik entegrasyonunun desteklenmesi giriimleri hz kazanmaya devam ediyor.

Trump'n Ortadou politikasnn ana dayanak noktalarndan birini oluturacak ran zerinde basklar artrma planlar, in'in geni Avrasya'daki karlarnn korunmas iin ran'la gelitirdii stratejik ortakln derinletirilmesini kolaylatrabilir. Biden dneminde in ve ran ilikileri nemli bir ivme kazanmasna ramen Ukrayna Sava'nn etkileri ve Rusya-ran gvenlik ibirliinin genileyen boyutlar gibi nedenlerle gvenlik alannda snrlayc faktrler varln koruyordu. Fakat Trump ynetiminin Ortadou'da ran'n basklanmasn merkeze alan yaklam, in asndan ciddi riskler oluturabilir. Suriye'den sonra ran'n da istikrarszlatrlmas ihtimali, in'in geni Avrasya blgesine ynelik uzun dnemli planlarn tehlikeye atacak nitelikte.

in'in Irak'taki karlarnn korunmas

En nemli risklerin banda in'in Irak'taki karlarnn korunmas geliyor. Irak'n gelecei konusunda Trkiye de dahil blge lkeleriyle ibirlii arayn srdrmekle beraber in, daha ok Birleik Arap Emirlikleri'nin Irak'taki etkinliini nemseme eiliminde. Ancak Trump'n Ortadou gvenliini yeniden ekillendirme abalarnn getiimiz birka yl iinde in arabuluculuuyla gerekleen ran-Arap dnyas yaknlamasn bozabilecek etkiler dourma ihtimali, in'in Irak konusundaki kayglarn derinletiren gelimelere kap aralayabilir.

Trump'n yeni dnemde in'i kontrol altnda tutmak iin enerji alannda global piyasalar etkileyecek LNG ve yeil enerji bata olmak zere eitli politikalar uygulama hazrl iinde olduu bir sr deil. ran zerinde yaratlmas kuvvetle muhtemel ilave basklarn in'in enerji gvenliinde ran'dan Irak'a ynelebilecei varsaymn gndeme........

© Açık Görüş