Doğan Hızlan’ın deneme ve anılarından oluşan “Sönmüş Kibritin İzinde” kitabını okurken karşılaştım Balcıoğlu ile. Yukarıdaki paragraf o kitaptan. Doksanlı yıllarda TRT İzmir Televizyonu için hazırladığımız bir kültür sanat programında konuğumuz olduğunda tanışmıştım. Yapımcımız Levent Ersin, sunucumuz da Misket Dikmen’di. Gazete sayfalarına aşina olmaya başladığım çocukluk yıllarımda ilk kez Tercüman Gazetesi’ndeki karikatürlerini görmüştüm Balcıoğlu’nun. İstanbul siluetleri, minareler, gecekondular, yıkılmaya yüz tutmuş evler, biçareler, haramzadeler, yamalı pantolonlu emekçiler belleğimde hemen yer etmişti. Kente göç, işsizlik, yoksulluk, gelir dengesizliği gibi konuları İstanbul özelinde, yazının başlığındaki gibi çizginin bir ozanı olarak izleyenlere aktarıyordu. Gündelik hayatın eleştirisini en iyi yapan iletişim kanallarından biri olan karikatür, demokrasi ve hoşgörü düzeyinden çokça etkileniyor. Demokrasi küçüldükçe karikatür de küçülüp görünmez olurken hoşgörü ile birlikte de karikatür yaratıcılığını ve toplumsal eleştirisini daha iyi ortaya koyuyor. Karikatüristlerle siyasetçilerin birbirlerine “tahammül ettiği” ve önyargı taşımadığı hoşgörülü dönemler bugün özlemle anılıyor.

(*) Değerli dostum Lütfü Dağtaş da 27 Ekim 2023 tarihli 9 Eylül Gazetesi’nde Balcıoğlu ile ilgili nitelikli bir yazı yazmıştı. Yazının başlığı “Çizginin ozanı” nitelemesi de,- Dağtaş’ın o yazıda belirttiği üzere- Cumhuriyet Gazetesi Kitap Eki’nin yöneticileri Semih Poroy ve Turhan Günay’a ait. Karikatür ise Lütfü Dağtaş’ın Genel Yayın Yönetmenliğini yaptığı Ünlem Dergisi’nin ilk sayısı için Balcıoğlu tarafından çizilmiş.

GENÇ WERTHER’İN ACILARI

“Genç Werther’in Acıları” Goethe’nin 1774 yılında yayımlanan bir kitabı. O yıl Goethe henüz 25 yaşındaydı. Bu müthiş romanın Avrupa’da bir intihar dalgasına yol açtığı söylenir. Goethe bu kitabı yakından tanıdığı Karl Wilhelm Jerusalem’in intiharından esinlenerek yazmıştır. Georges Minois bu kitapla ilintili olduğu düşünülen intiharları sıralar: “1777’de İsveçli genç Karstens, yanında Werther’in sayfaları açık bir nüshasıyla birlikte tabancayla kendini öldürür; ertesi yıl sevdiği adam tarafından terk edildiğini sanan Christiane Von Lassberg, cebinde Werther’in Acıları’larıyla birlikte kendini suya atar, bir kunduracı çırağı, yeleğinde bir Werther’le birlikte pencereden atlar; 1783’de yatağında intihar eden genç bir İngiliz kadının yastığının altında bir Werther bulunur. Yine Minois’in aktardığına göre, Madame de Stael Genç Werther’in Acıları için “bu roman gerçek ve tutkulu tüm aşklardan daha çok intihara yol açmıştır.” der. Edebiyat dünyasında intiharı konu edinen çok sayıda roman olması şaşırtıcı değil. İntihar vakalarına daha çok İngiltere’de rastlandığından, intihardan “İngiliz Hastalığı” diye de söz edilmiştir. İngiliz romanlarında intihar konusu çok fazla yer alır.

Ben bu kitabı lise yıllarında okumuştum. Varlık Yayınları’ndan çıkan kitap bizde de çok ilgi çekmişti. Yaşar Nabi........

© 9 Eylül Gazetesi