“Kaptan” Attilâ İlhan’ı 20 yıl önce sonsuzluğa uğurlamıştık. Ancak 0;şair, yazar, düşünür, gazeteci, senarist ve eleştirmen nitelikleriyle 100 yaşında aramızda yaşıyor.

İzin verirseniz Attilâ İlhan’ın düşün dünyasıyla ilgili irdelememe geçmeden önce yaşamımda onur duyduğum bir anımı anlatmak isterim.

Attilâ İlhan’ı,üniversite çağlarımda millici sol temelinde gerçeği arayan her İzmirli genç gibi “Demokrat İzmir Gazetesi” ile tanımıştım. Sonra “Hangi Sol” kitabıyla başlamak üzere tüm roman ve kitaplarının müptelası olmuştum.

Attilâ İlhan,Demokrat İzmir Gazetesi’nde başyazarlığı sonrası,düşün dünyasında giderek başat bir rol oynamıştı. Bu özeliğini, aralarında Prof.Dr.Ercan Kızılay’n da bulunduğu bir grup akademisyen arkadaşımızla Ege Üniversite tarafından bir fahri doktora verilmesiyle süslemek istemiştik.

Önerimizi,2004 yılında dönemin Ege Üniversitesi Rektörü Prof.Dr.Ülkü Bayındır’a götürmüştük.

Bayındır isteğimizi memnuniyet ile karşılamış ve o gece Attilâ İlhan’a telefon etmiştim.

Kendisi, önce alçak gönüllülük göstererek önerimi kabul etmemişti.

Daha sonra araya Erol Manisalı Hocayı koymuş, O’nunla ilettiğim önerime olumlu cevap vermişti.Olayın daha ayrıntısını arkadaşım Hüseyin Yurttaş, bir eserinde de kaleme almıştı.

Attilâ İlhan, 2004 yılında Ege Üniversitesi’nden fahri doktora unvanını aldığı törende, konuşmasını, “Parola Vatan, İşareti Namus” diye bitirmişti.

İçinde yaşadığımız günlerde, Türkiye’deki her yurttaşın, bu ikisini korumak gibi bir görevi olduğunu bize hatırlatmıştı.

Attilâ İlhan Nasıl Bir İnsandı?

Attilâ İlhan; şair, yazar, düşünür, gazeteci, senarist ve eleştirmendi. Şairliği açısından da yaşadığı dönemin olduğu kadar günümüz şairlerinin de ustası idi. Edebiyat eleştirmenleri, devrimci benliğinin yapısında olabildiğince romantik kişiliğini de öne çıkardığını belirtiyorlar. Örneğin“Üçüncü Şahsın Şiiri”nin bir dizesinde; “ ‘Gözlerin gözlerime değince/felaketim olurdu ağlardım/ beni sevmiyordun bilirdim/ bir sevdiğin vardı duyardım/ Ömür biter, şiir bitmez, devrim sürer, dostluklar tükenmez.” diyordu.

Bu özelliklerini arttırarak sıralayabiliriz.

Ancak, bütün bunların ötesinde, bir fikir ve eylem adamıydı. Buradan, Attilâ İlhan’ın kimliğini ve ideolojisini irdelerken, söylenecek iki sözcük öne çıkıyor.

O, bir sosyalist ve bir Kemalist’ti

O, “Bir sosyalistin, Marksizm yöntemini kendi ulusal koşullarına uygulayarak çıkaracağı yorumlar önemlidir. Sağdan soldan alacağı bilgilerle bu iş olmaz. Halkının kabul edeceği formülü bulması lazım. Her ulus, kendi sosyalizmini üretmek zorunda. Sonra, sosyalizmler arasında bir anlaşmaya, belki uluslararası bir sosyalizme gidilebilir” diyor (1) ve ekliyordu: “Üreticilerin özgür ve eşit ortaklığı esasına bağlı bir sosyalizm zorunludur. Bu sosyalizm insancıl ve özgürlükçü olacaktır” (2).

Attilâ İlhan, öz olarak bunları yazdığı “Hangi Sol” kitabından sonra, Sovyet ve Çin yanlısı sosyalist yaklaşımlar tarafından yoğun eleştiriye uğradı. Ancak zaman, Attilâ İlhan’ı haklı çıkardı.

Attilâ İlhan; “sosyalizm için, işçi sınıfıyla, emeği ile geçinenlerle irtibat kurmak gerekiyor, fakat şu anda, en önemlisi Kemalist Devrimin ana ilkelerine sahip çıkan herkesle işbirliği yapıp, tam bağımsızlığı kazanmak zorunluluğu vardır.

Birinci iş bu” diyor ve ekliyordu: “Şimdi çok net olan hâkim çelişkinin ne olduğudur. Hâkim çelişki, mazlumlarla zalimler arasında yani, emperyalizmin ezdiği halklar ile emperyalistler arasındadır. Şu anda, toplumsal anlamda çelişki proletarya ile burjuvazi arasında değildir. Neden değildir? Batılı proletarya, Batılı burjuvazi ile işbirliği yaparak, doğu halklarını soyuyor. Soygundan, Batılı işçi de kazanıyor. Hâkim çelişki bu olunca, nerede olacağız, çok belli. Kemalist’i de, sosyalisti de, liberali de, Türkçüsü de, burada olmak zorunda” (1).

Attilâ İlhan’ın, Emperyalizme Karşı Tavrının İdeolojik Temeli; Mustafa Kemal Atatürk İle Mirseyit Sultan Galiyev’den Mi Beslendi?

Attilâ İlhan’ın sosyalistliği kadar, son yıllarda özellikle kitleler önünde daha etkin bir şekilde ortaya çıkan kimliği de, Kemalizm’in bir bileşkesi olan “Antiemperyalist Kimliği” idi.

Attilâ İlhan’ın, emperyalizme karşı tavrının ideolojik temelinin; Mustafa Kemal Atatürk........

© 12punto