İktisatçı ve ekonomist tanımlaması aynıdır. Ben ekonomist yerine iktisatçı demeyi tercih ediyorum. İktisatçılardan beklenen görevlerden biri, geleceğe yönelik tahminlerde bulunmaktır. Ülkenin ve dünyanın konjonktürünü okuyup birçok veriyi değerlendirerek, matematik ve istatistik modeller kurarak geleceğe yönelik tahminler yaparlar.

Devletler için bu işi Merkez Bankaları, Maliye, Planlama gibi birimler üstlenir. Üniversiteler yol gösterir, ayrı bağımsız tahminlerde bulunur. Şirketler de hem kamu adına tahminler yapanları hem de kendi bünyesindeki uzmanlar ve danışmanlarla yürütür.

Dolar 100 lira olacak demek, bir öngörü değildir. Dolar 100 lira olabilir. Ama önemli olan doların hangi nedenlerden ötürü ne zaman 100 lira olacağını söyleyebilmektir. Öngörü için bir değer ve tarih aralığı vermek gereklidir. Dünyada büyük bir balon oluştu, büyük bir finansal kriz oluşacak demek de bir öngörü değildir. Bunun yaklaşık ne zaman olabileceğini de gerekçeleriyle ortaya koymak gerekir.

Borsayı, finansal piyasaları koklamaktan söz etmiyorum. Piyasayı koklamak başka bir iştir, başta enflasyon olmak üzere makro büyüklükleri tahmin etmek başka bir iştir ve büyük önem taşır.

Bir iktisatçının güvenilir olması için, ekonomik kriz, büyüme oranları, enflasyon gibi konulardaki tahminlerinin isabet derecesi önemlidir. Ancak iktisat, fizik, kimya gibi laboratuvarla ölçülebilen bir bilim olmadığı için, insan davranışlarından, iç ve dış siyasi belirsizliklerden çok etkilenir. Dolayısıyla tahminlerin her zaman kesin olmayacağı, yanılma paylarının bulunacağı da bir gerçektir. Bu nedenle güvenirlilik, arada bir yanılma olsa da, çoğunlukla da isabetli öngörülerde bulunmaktan geçer.

Bizdeki üniversiteler belki YÖK’üve iktidarı kızdırma korkusundan, belki de “tahminler tutmazsa, güvenilirliklerini kaybetme” endişesiyle, artık öngörülerde bulunmuyorlar.

Bu girişi neden yaptım? Merkez Bankası Başkanı, 7 Kasım Cuma günü iki yardımcısı ile birlikte yılın son enflasyon raporu toplantısı düzenledi. Enflasyon tahminlerini yıl içinde dördüncü kez güncelleme adıyla yükseltti. Değişen şartlara göre tahminler güncellenebilir ama yaptığınız hiçbir tahmin tutmuyorsa ne diyeceğiz?

Türkiye’de yıllardır, Merkez Bankası’nın, Maliye’nin, Orta Vadeli Programı yapan Stratejik Planlama Dairesinin başta enflasyon olmak üzere hiçbir öngörüsü tutmuyor. İpin ucu özellikle 2021 Ekim ayından itibaren faizdeki Nas politikası ile kaçtı. Enflasyon patladı, gelir ve........

© 12punto