Ekonomi verilerini ve ekonomideki gidişata ilişkin değerlendirme ve yorumları ne zaman okusam aklıma Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) gelir. Plânlamanın, plânlı kalkınmanın önemine olan ihtiyaçtan aynı zamanda DPT’nin sık sık hatırlanması… Ülkemizin iktisadi ve toplumsal kalkınmasını daha da ileriye taşımak için 1960-2011 arasında faaliyette bulunan DPT neden ve nasıl kurulmuş, yıllar içinde nasıl bir değişim ve dönüşüm göstermişti? Hatırlayalım…

DPT, 27 Mayıs’ın ardından, 30 Eylül 1960’da çıkarılan 91 Sayılı Kanunla kurulur. Plânlama teşkilatının kuruluş düşüncesi, liberal bir ekonomi politikası izleyen DP iktidarının son döneminde gelişmiştir.
Plânlamanın merkezi, bir bakıma ‘beyni’ olan DPT’nin kuruluşunda görevleri ve amaçları şu şekilde ifade edilmiştir: Ülkenin doğal, toplum sal ve ekonomik bütün kaynaklarını ve olanaklarını saptamak. İzlenecek olan toplumsal ve ekonomik politikaları ve hedefleri belirlemek, hükümete bu yönde yardımcı olmak. Bakanlıklar arasında ekonomik konularda koordinasyon sağlamak ve ilgili önerilerde bulunmak. Hükümetçe belirlenen hedeflere yönelik plânlar hazırlamak; plânların uygulanması aşamasında ilgili kurum ve kuruluşlara gereken önerilerde bulunmak, plânın uygulanışını izlemek ve gerektiğinde değişiklikler yapmak. Özel sektörün etkinliklerini plan hedef ve amaçları yönünde teşvik ve düzenleyecek önerilerde bulunmak.

DENGELİ İKTİSADİ KALKINMA

Uzun vadeli ve yıllık plânlar hazırlama göreviyle yükümlü olan ve 1963 yılından itibaren üç beş yıllık plân hazırlayan DPT’nin ilk müsteşarı Osman Nuri Torun’dur. Toplumcu eğilimlere sahip bu kadrolar, hazırladıkları 1963-67 yıllarını kapsayan ilk ‘Beş Yıllık Kalkınma Plânı’ metnini dengeli bir iktisadi kalkınma plânı olarak hazırlamışlardır. ‘İktisadi kamu teşebbüsleri’, ‘konut sorunu’, ‘sosyal hedefler’, ‘finansman’ en önemli hususlar olmuştur. Büyük tartışmalara neden olan metin çeşitli değişikliklerin ardından kabul edilir. Sonra sırasıyla; Ziya Müezzinoğlu, Mehduh Aytür, Orhan Çapcı gibi isimler Müsteşar olarak görev yapar. Daha sonra 1967 yılı Ocak ayında başında, Türkiye’nin neoliberal sisteme entegrasyonunun adımı olan 24 Ocak 1980 Kararları’nın mimarı Turgut Özal, DPT’nin başına geçer. Nisan 1971’e dek bu görevi sürdürür. Demirel’in başbakanlığındaki bu dönemde hazırlanan ‘İkinci Beş Yıllık Kalkınma Plânı’nda hür teşebbüse geniş teşvik olanakları sunulmuştur.........

© 12punto