Son haftalarda Yeşilgiresun gazetesinin bu köşesinde, Türkiye ile ABD arasındaki müttefiklik ilişkisinin sorgulanmasına vesile olacak vakaları sıkça gündeme getirdim. Çünkü gün geçmiyor ki, İkinci Dünya Savaşı'nı takip eden, Birinci Soğuk Savaş sürecinde kurduğumuz müttefiklik ilişkilerinde soru işaretlerine yol açmayan yeni vukuat yaşanmasın. Müttefiklerimizin enerji ve ticaret yolları nedeniyle bizimle Kafkaslar'da ve güney sınırlarımızda sorunları olduğu aşikar. Ancak sorunların en acili kuzeyde, Karadeniz sularında yaşanıyor. Rusya'yı çevrelemek için Finlandiya'yı NATO ittifakına katan, İsveç'i de çevreleme operasyonuna dahil etmek için Ankara'ya tam saha pres uygulayan ABD-İngiltere ikilisi, bu sürecin eksik parçası olan Karadeniz'e de sızmak için çareler aramakta. İki hafta önceki yazımda, ABD'nin 2024 savunma bütçesine, Karadeniz için eklediği ödenek ve planlardan bahsetmiştim. ABD'nin nezdinde Karadeniz'de yaşadığı problemlerin kaynağında 1936 tarihli Montrö Sözleşmesi yatmakta. Mustafa Kemal Atatürk döneminin dış politikadaki en büyük kazanımlarından olan Montrö Boğazlar Sözleşmesi, Karadeniz'in 79 yıldır küresel bir çatışma alanı olmamasında önemli rol oynadı. İkinci Dünya Savaşı'nda Türk Boğazlarını geçemeyen Nazi Almanyası Karadeniz'de savaşabilmek için özel olarak imal ettiği denizaltılarını parçalara ayırmış, Tuna Nehri ve karayolu vasıtasıyla Romanya'ya getirmek, Köstence'de monte ederek denize indirmek zorunda kalmıştı. Nazi Almanyası Sovyet topraklarından çekilirken ise bu denizaltıların mürettebatları araçlarını batırarak Türkiye'ye teslim oldular. Amerika Birleşik Devletleri herhalde, İkinci Dünya Savaşı öncesindeki gerilimli ortamda tartışma konusu olan Türk Boğazları'nın statüsüne dair tartışmalara katılmadığı ve Montrö Sözleşmesi'ne taraf olmadığı için bugün başını taşlara vurmakta. 1936 tarihli bu anlaşma, ABD'nin kendi ulusal güvenliği ile doğrudan ilgili olduğunu öne sürdüğü Karadeniz'e, arzu ettiği ölçüde musallat olamamasının önündeki en ciddi ve hukuki engel. Ancak bu engeli aşmak için Washington'un, yılın ilk haftasında İngiltere üzerinden bir deneme daha yaptığına tanık olduk. İngiltere, ki Montrö........

© Yeşilgiresun