Hikmetli Kitap’ta özel isimle anılan tek gecedir Kadir gecesi. Bir kere de değil, üç kere. Ve bu geceye özel bir sure tahsis edilmiştir. Şöyle buyurulur bu surede: “1. Biz, onu (Kur’an’ı) Kadir gecesinde indirdik. 2. Kadir gecesi nedir, bilir misin? 3. Kadir gecesi, bin aydan hayırlıdır. 4. O gece, melekler ve ruh, Rab’lerinin izniyle her bir iş için inerler. 5. O gece, tam bir selâmet ve huzurdur; tan ağarıncaya dek.

Bu mübarek sûre, Mekke’de nâzil olmuştur. Yalnız Mekke’de Efendimiz (sav) ve ashâbı tarafından bu geceye nasıl bir ihtimam gösterilip onun nasıl ihya edildiği hakkında kaynaklarda herhangi bir bilgiye rastlanmamaktadır. Bu geceyle ilgili rivayetler, hicretten sonraki döneme aittir. Bunlar, büyük ihtimalle ramazan orucunun farz kılındığı hicri 2. yıl ve sonrasına aittir.

Şimdi bu mübârek gece hakkında bazı sualleri kısaca cevaplamaya çalışalım.

Bu mübârek geceye, niçin “Kadir gecesi” denildiğiyle alâkalı üç ihtimal vardır: a. “Kadir”, “hüküm vermek” anlamına gelir. Bu mana esas alınırsa, “hüküm gecesi” ya da “kader gecesi” anlamındadır. b. “Kadir”, “kadir-kıymet” anlamına gelir. Bu mana esas alınırsa, “kadirli ve kıymetli gece” anlamındadır. c. “Kadir”, “daralma” anlamına gelir. Bu mana esas alınırsa, “meleklerin akın akın yeryüzüne inmeleri sebebiyle yeryüzünün meleklere dar geldiği gece” anlamındadır. Elmalılı Hamdi Efendi’ye göre; “Kadir gecesi”, bu üç manayı da kapsamaktadır. Nitekim bu sûrede, bu ifadenin üç kere zikrolunmasında buna işaret vardır (Hak Dini, IX/5971).

Derveze (1888-1984), bu gecenin İslâm öncesindeki Araplar tarafından bilinme ihtimalinin olduğunu iddia etmişse de, (Derveze, et-Tefsîru’l-Hadîs, I/244) bu iddia makul değildir. İbn Hişam, İbn İshak ve Belâzurî gibi siyer müellifleri, İslâm öncesinde özellikle hanîf Arapların ramazan ayında “tahannüs” yaptıklarını, yani ibadet ve tefekkür için uzlete çekildiklerini zikrederler. Ancak hiçbir kaynakta Kadir gecesinin, İslâm öncesinde bilindiğine dair bir bilgi yoktur. Zaten bu gece Araplar tarafından biliniyor olsaydı, birazdan bahsedeceğimiz üzere, bu gecenin hangi tarihte olduğuna dair ihtilafın olmaması........

© Yeni Şafak